Τσατσαλίζω την κατσαρίδα

Μετάφραση: Πατάω και λειώνω την κατσαρίδα

Αρχική λέξη: τσατσαλίζω

Διάλεκτος: Κοζακίτικα

ντού μπουλγκούρ γένει άν ντού λπκ

Μετάφραση: το πληγούρι έγινε σαν λαπάς

Αρχική λέξη: λπκ

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

Να `να κοπέλι

Μετάφραση:

Να ένα κοπέλι

Αρχική λέξη: Κοπέλι

Διάλεκτος: Κρητικά

Τσανό γαϊντουριού βιλί

Μετάφραση: Πέος τρελλού γαϊδουριού, βρισιά ή επιτιμητική προσφώνηση

Αρχική λέξη: βιλί

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

Σασκινιές με τα καντάρια!

Μετάφραση: Πολλές κουταμάρες (χαζομάρες με το κιλό!)

Αρχική λέξη: Σασκινιά

Διάλεκτος: Θρακιώτικα

Νομίζω ότι ο σωστός τύπος είναι πεισμάνιψι

Μετάφραση: Νομίζω ότι ο σωστός τύπος είναι πεισμάνιψι

Αρχική λέξη: Επεισμάνεψε

Διάλεκτος: Θρακιώτικα

Είδα ένα όνειρο στο ρούχο

Μετάφραση: Είδα ένα όνειρο ενώ κοιμόμουν στο κρεβάτι

Αρχική λέξη: στο ρούχο

Διάλεκτος: Αδαμιώτικα

Σμάζωξε τα πράγματάς`

Μετάφραση: Συμάζεψε τα πράγματά σου

Αρχική λέξη: σμαζώνω

Διάλεκτος: Επανομίτικα

γκουντρουγκίλτσι κι τσιτσαλίσκι

Μετάφραση: κατρακύλυσε και συνθλύφτηκε

Αρχική λέξη: γκουντρουγκλνάω

Διάλεκτος: Αντιχασιώτικα

Αυτός είναι ντιπ σιαπέρας

Μετάφραση: Αυτός είναι άσχετος

Αρχική λέξη: Σιαπέρας

Διάλεκτος: Αντιχασιώτικα

Πού λησταρχεύεις όλη μέρα;

Μετάφραση: Πού γυρνάς όλη μέρα;

Αρχική λέξη: Λησταρχέυω

Διάλεκτος: Αντιχασιώτικα

Τν πρώτη άπ` του Μάρτη βάζν όλα τα κούτσκα στου χέρι, στου λιμό, κι στου τρανό του δάχλου απ` του πουδάρι ``μάρτη`` (κλουσμένόυ νήμα κόκκινου μι άσπρου), για να μην τς μαυρίση ι ήλιους. Οι τρανοί βάζν μούγκι στου χέρι.

Μετάφραση: Την πρώτη μέρα του Μάρτη όλα τα μικρά παιδιά βάζουν στο χέρι, στο λαιμό και στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού τον ``Μάρτη`` (τυλιγμένη κόκκινο-άσπρη κλωστή). Οι μεγάλοι το βάζουμε μόνο στο χέρι.

Αρχική λέξη: κούτσκου

Διάλεκτος: Αντιχασιώτικα

Δε μπουρούσι να κάνι κανκαμπός

Μετάφραση: Δεν μπορούσε να κάνει και αλλιώς.

Αρχική λέξη: Κανκαμπός

Διάλεκτος: Αντιχασιώτικα

Ρίξει μια μπλάτσα νερό στα μούτρας

Μετάφραση: Ρίξε μια χούφτα νερό στα μούτρα σου

Αρχική λέξη: Μπλάτσα

Διάλεκτος: Αντιχασιώτικα

Ουράτσα όσου να τν καλουπιάσου

Μετάφραση: Τρόμαξα να την καλοπιάσω...

Αρχική λέξη: Ουράτσα

Διάλεκτος: Αντιχασιώτικα

Είνι ντιπ χαζός

Μετάφραση: Είναι τελείως χαζός

Αρχική λέξη: Ντίπ

Διάλεκτος: Αντιχασιώτικα

Μου ήρθε ζάτκας

Μετάφραση: Ζεσταίνομαι

Αρχική λέξη: Ζάτκας

Διάλεκτος: Αντιχασιώτικα

Γκουντρουγκλίσκα στα γέλια..

Μετάφραση: Πέθανα στα γέλια (Κατρακύλαγα από τα γέλια)

Αρχική λέξη: Γκουντρουγκλίεμαι

Διάλεκτος: Αντιχασιώτικα

Ούτσικςςς Ζάτσου...

Μετάφραση: Σταμάτα Ζάτσου... (Ζάτσους=όνομα γαϊδάρου)

Αρχική λέξη: Ούτσικςςς

Διάλεκτος: Αντιχασιώτικα

Πααίνω στ` χρεία

Μετάφραση: Πηγαίνω στην τουαλέτα

Αρχική λέξη: χρεία

Διάλεκτος: Αδαμιώτικα

αρέ αυτός το τσάλ΄τσε

Μετάφραση: ρε συ αυτός το έχασε

Αρχική λέξη: τσάλ`τσα

Διάλεκτος: Αδαμιώτικα

Μ`έχεις λουλάνει

Μετάφραση: Με έχεις τρελάνει

Αρχική λέξη: Λουλαίνω

Διάλεκτος: Αδαμιώτικα

Τσανό γαΐνουριού βιλί!

Μετάφραση: Τρελλού γαΐδάρου πέος! (βρισιά)

Αρχική λέξη: γαϊντούρ

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

Να πυάσω μι ου γαΐντούρ

Μετάφραση: Θα πάω με το γαΐδούρι

Αρχική λέξη: γαϊντούρ

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

Τι τσείδι ετούρα;

Μετάφραση: Τι είναι αυτός;

Αρχική λέξη: τσείδι

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

Γέμισα τον τόπο μπάμπαλα

Μετάφραση: Γέμισα τον τόπο σκουπίδια

Αρχική λέξη: μπάμπαλα

Διάλεκτος: Αδαμιώτικα

Έντακίντου ντου ντού κανάρ

Μετάφραση: Τον τσίμπησε το κουνούπι

Αρχική λέξη: κανάρ

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

Καμπηλιού τζέρ

Μετάφραση: Κυριολεκτικά σημαίνει συκώτι καμήλας, λέγεται όμως για τον δειλό.

Αρχική λέξη: καμπήλι

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

νταϊάκωσε λίγο, θα γύρει του γουμάρι

Μετάφραση: στήριξε λίγο το φορτίο γιατί θα γύρει το γαϊδούρι

Αρχική λέξη: νταϊάκι

Διάλεκτος: Αντιχασιώτικα

τι μ`αμπώιζεις ρα χαμένε!!!

Μετάφραση: γιατί με σπρώχνεις βρε χαμένε!!!

Αρχική λέξη: Αζμπόζου

Διάλεκτος: Αντιχασιώτικα

Που να ντου μουώσου;

Μετάφραση: Που να το κρύψω;

Αρχική λέξη: μουώνω

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

Εμπέεε, γαμώ ντου σπόρου σ`!

Μετάφραση: Προφανής...

Αρχική λέξη: εμπέεεε!

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

Ένα γότσα γότσα λερό.

Μετάφραση: Ποσότητα νερού όσο χωράει σε δυό χούφτες

Αρχική λέξη: γότσα γότσα

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

Εφορία σώροψε τα γινστίματα

Μετάφραση: Η Εφορία μάζεψε τους φόρους

Αρχική λέξη: γιντσίματα

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

Παίνισκαν σα κούρις

Μετάφραση: Πήγαιναν να φτιάξουν κετσέδες

Αρχική λέξη: κούρις

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

Ήρταν ντ΄έχνι ντ` όνομά τνι

Μετάφραση: Ήρθαν αυτοί για τους οποίους μιλούσαμε

Αρχική λέξη: ντ` έχνι ντ`όνομά τνι

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

Να βγάλουμ ντα βόια στού χαμί να μην τοπλαΐσνι

Μετάφραση: Να βγάλουμε τα βόδια στο χωράφι για να μην κουτσαθούν

Αρχική λέξη: τοπλαΐζω

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

Σαλώ ντα βόια σού βόσκημα, να βοσκηχούν

Μετάφραση: Οδηγώ τα βόδια στη βοσκή για να βοσκήσουν

Αρχική λέξη: σαλώ

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

Λύνου ντα βόια, να παραμώ, βράυν` άλλο

Μετάφραση: Λύνω τα βόδια για να γυρίσω στο σπίτι, βράδυασε πιά

Αρχική λέξη: βραΰνιαΐσκ

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

Σώνει άλλο!

Μετάφραση: Φτάνει πιά!

Αρχική λέξη: άλλο

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

τι βόλις ;

Μετάφραση: τι νέα ;

Αρχική λέξη: βόλις

Διάλεκτος: Αδαμιώτικα

μας` τα τσ`λορρ`χα σ`

Μετάφραση: μάζεψε τα κουρέλια σου (ρούχα)

Αρχική λέξη: τσ`λορρ`χα

Διάλεκτος: Αδαμιώτικα

Τι χωράφ` ντού είχις σπειρμένου ντού κόμμα;

Μετάφραση: Με τι είδος το είχες σπείρει το χωράφι;

Αρχική λέξη: χωράφ

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

Σε πω γω πόσο πάει το καλαμπούκ` σν Επανομή...

Μετάφραση: Είναι συνώνυμο με το πόσο απίδια βάζει ο σάκος .. και άλλα συναφή !

Αρχική λέξη: καλαμπούκ`

Διάλεκτος: Επανομίτικα

ντγανίζου αέρα

Μετάφραση: Μένω άπρακτος...

Αρχική λέξη: ντγανίζου

Διάλεκτος: Επανομίτικα

Τι σκλιά θες ...

Μετάφραση: Τι στο καλό θέλεις! Συνήθως το λέμε όταν έχουμε αγανακτήσει με κάποιον!

Αρχική λέξη: σκλιά

Διάλεκτος: Επανομίτικα

Σπέρου σεΐράτσα, σπέρου σίχια, σπέρου σίχια σά κιατσά

Μετάφραση: Σπέρνω αραιά, σπέρνω πυκνά, σπέρνω πυκνά σαν κετσέ (δηλ. πολύ πυκνά)

Αρχική λέξη: σπέρου

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

Σεΐράστη ξέβη, ντέν έσυραμ` σπόρους

Μετάφραση: Φύτρωσε αραιό, δεν ρίξαμε (αρκετούς) σπόρους

Αρχική λέξη: σπέρου

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

Τσοιμήχα στι ροματίστα `να όρουμα

Μετάφραση: Κοιμήθηκα και είδα ένα όνειρο

Αρχική λέξη: όρουμα

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

Πολλή ζέστης φσάν` σήμερα, όλιους κάφ`

Μετάφραση: Πολλή ζέστη κάνει σήμερα, ο ήλιος καίει

Αρχική λέξη: όλιους

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

Μέγα κιρυός σήκουσιν πολλά τόζια, τύφλουσι τα μάτια μ`

Μετάφραση: Ο δυνατός αέρας σήκωσε πολλή σκόνη, με τύφλωσε

Αρχική λέξη: κιρυός

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

νέπε άλλο ντο θέλτς;

Μετάφραση: βρε τι άλλο θέλεις (πια);

Αρχική λέξη: νέπε

Διάλεκτος: Ποντιακά

αρα, σας ασχάθκα!!!

Μετάφραση: αρε, σας βαρέθηκα!!!

Αρχική λέξη: ασκένομαι

Διάλεκτος: Επανομίτικα

τα τρώω πρασ'να

Μετάφραση: είμαι σπάταλός, ζω με καλοπέρασει χωρίς να κουράζομαι

Αρχική λέξη: πράσ'να

Διάλεκτος: Επανομίτικα

Βρεΐσ' του ασ' παραχύλα

Μετάφραση: Φώναξέ τον από το παράθυρο

Αρχική λέξη: παραχύλα

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

Μπασά μ' Ιορντάν', ν' ανοίξιτ' τού χιόν'. Ισείτ' επ' ετσού, ιμείς από 'γού, ν' ανοίξουμ' στράδα.

Μετάφραση: Θείε Ιορδάνη, να πετάξετε το χιόνι. Εσείς από κεί, εμείς από δω, να ανοίξουμε δρόμο.

Αρχική λέξη: ετσού

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

Μπίτ΄σι η γάμους, μάσ' τα χλιάρια!

Μετάφραση: Τελείωσε ο γάμος, μάζεψε τα κουτάλια (από το αρχαίο "κοχλιάρια")

Αρχική λέξη: μπίτσι

Διάλεκτος: Επανομίτικα

Μπίτ'σι η γάμους, μάσ' τα χλιάρια

Μετάφραση: τελείωσε ο γάμος, μάζεψε τα κουτάλια

Αρχική λέξη: Χλιαρ`

Διάλεκτος: Βασιλικιώτικα

σέφ΄κι ένα μπάμπαλου στου μάτι΄μ

Μετάφραση: μπήκε ένα σκουπιδάκι στο μάτι μου

Αρχική λέξη: μπάμπαλο(υ)

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

σέφ'κις στου νιρό (στη θάλασσα);

Μετάφραση: μπήκες στο νερό;

Αρχική λέξη: σέφ'κα

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

σαν απουλύκου τη νουρά θα διεις τι κουρνιαχτίζ'

Μετάφραση: αν αφήσω την ουρά θα δεις τι είναι αυτό που σηκώνει σκόνη. {Η κατάληξη μιας ιστορίας (μασάλι) με κυνηγούς που ο ένας έπιασε μια αλεπού απο την ουρά μέσα στη σπηλιά και ο άλλος περίμενε απέξω κι έβλεπε τη σκόνη που σήκωνε η αλεπού πλαλώντας επιτόπου για να ξεφύγει}

Αρχική λέξη: κουρνιαχτίζ'

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

σαν απουλύκου τη νουρά θα διεις τι κουρνιαχτίζ'

Μετάφραση: αν ΄αφήσω την ουρά θα δεις τι είναι αυτό που σηκώνει σκόνη (βλ. σχόλιο στο λήμμα "κουρνιαχτίζω"

Αρχική λέξη: απολ'νώ ή απολ'νάω

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

σαν απουλύκου τη νουρά θα διεις τι κουρνιαχτίζ'

Μετάφραση: αν αφήσω την ουρά θα δεις τι είναι αυτό που σηκώνει σκόνη (βλ. σχόλιο στο λήμμα "κουρνιαχτίζω"

Αρχική λέξη: νουρά

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

ούρμου ντού τουντούρ', τύφλουσί μι τσίκνα

Μετάφραση: κλείσε το τουντούρι, με τύφλωσε ο καπνός

Αρχική λέξη: τσίκνα

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

Πάλι μας κβανήθ΄κι!

Μετάφραση: Πάλι μας ήρθε (κάποιος ανεπιθύμητος)!

Αρχική λέξη: κβανώ

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

Α διε κάτι κουλόμπαρες αυτούια!

Μετάφραση: Για δες κάτι ξεβράκωτες εκεί!

Αρχική λέξη: κουλόμπαρους

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

θα γέν' κολάι!

Μετάφραση: θα τα βολέψουμε!

Αρχική λέξη: κολάι

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

πήρε το κολάι (έκφραση που χρησιμοποιείται και στην αστική ελληνική)

Μετάφραση: μπήκε στη ρέγουλα της δουλειάς, προσαρμόστηκε και κάνει τη δουλειά χωρίς δυσκολία

Αρχική λέξη: κολάι

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

Το μεγαλύτερο πουλί τση Κερκύρας είναι το παγανέλι και το μεγαλύτερο δεντρί ο μαϊντανός.

Μετάφραση: Μετάφραση δεν χρειάζεται, απλώς το σχόλιο ότι τη φράση αυτή τη λένε ειρωνικά διάφοροι μη Κερκυραίοι, μιμούμενοι την τραγουδιστή κερκυραϊκή προφορά.

Αρχική λέξη: παγανέλι

Διάλεκτος: Κερκυραϊκά

Ους πότι θα ζω να σας προμ'θεύου!

Μετάφραση: Μέχρι πότε θα είμαι στη ζωή για να σας συμβουλεύω! (αποστροφή γονιού σε ανεπρόκοπα παιδιά)

Αρχική λέξη: προμ'θεύου

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

θα λα έρν'ταν μαθές η Γιώρ'ς

Μετάφραση: θα ερχόταν τάχα ο Γιώργος, υποτίθεται ότι θα ερχόταν

Αρχική λέξη: μαθές

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

βάνε, μαρή, κι κανέ βρασταμ'νό στου τραπέζ'!

Μετάφραση: βάλε, καλέ, και κανένα κρεμμύδι να συνοδεύσουμε το φαγητό!

Αρχική λέξη: βρασταμ'νό

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

πατ'λιδίσιου ψέμμα

Μετάφραση: υπερβολικό ψέμμα, σαν κι αυτά για τα οποία φημίζονταν οι κάτοικοι της περιοχής

Αρχική λέξη: πατ'λιδίσιου

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

Γίνκα γκδούν΄ ή το κεφάλι'μ γίνκε γκδούν'

Μετάφραση: Είμαι πολύ κουρασμένος

Αρχική λέξη:

Διάλεκτος: Δαρνάκικα

Γίνκα γκδούν΄ ή το κεφάλι'μ γίνκε γκδούν'

Μετάφραση: Είμαι κουρασμένος

Αρχική λέξη: γκδούν'

Διάλεκτος: Επανομίτικα

Μια πατσάρα μια 'γκαλιά!

Μετάφραση: Μια κεφάλα τεράστια (μια αγκαλιά)

Αρχική λέξη: πατσί

Διάλεκτος: Επανομίτικα

Μπίτ΄σι η γάμους, μάσ' τα χλιάρια!

Μετάφραση: Τελείωσε ο γάμος, μάζεψε τα κουτάλια (από το αρχαίο "κοχλιάρια"). Η έκφραση μάλλον έχει ίδια σημασία με την "κάθε κατεργάρης στον πάγκο του".

Αρχική λέξη: χλιάρ’

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

τι ανάμ' ήταν αυτόνου!

Μετάφραση: τι ήταν αυτό που πάθαμε!

Αρχική λέξη: ανάμ(ι)

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

Τι ρε φκιάν'ς αυτούια;

Μετάφραση: Τι κάνεις εκεί, ρε;

Αρχική λέξη: αυτούια

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

Πώς μωρέ του πίν'ς αυτό το ουίσκι! Σα κουργιουζούμ' είνι!

Μετάφραση: (Αυτονόητο)

Αρχική λέξη: κουργιουζούμ(ι)

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

Πώς, μαρή, πιρδικλώθ'κις;

Μετάφραση: Πώς στραβοπάτησες (κι έπεσες);

Αρχική λέξη: πιρδικλώνουμι

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

ντιπ μούκας είνι τους!

Μετάφραση: Πολύ μοσχάρι είναι!

Αρχική λέξη: μούκας

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

τουν αμ'κρό τουν έχει ντερμπιέ

Μετάφραση: τον μικρό τον έχει καλοαναθρεμένο, με καλούς τρόπους, πειθαρχημένο

Αρχική λέξη: ντερμπιέ

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

Έσκασι να κλαίει του πανουκλιάρ'κου! Δώτο λίγου μάκου να κ'μηθεί!

Μετάφραση: (περιττεύει)

Αρχική λέξη: μάκο(υ)ς

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

Σήμερα πο 'χουμι φακές, βανι να φάμι κι κανέ λιστουπάτσ(ι).

Μετάφραση: (περιττεύει)

Αρχική λέξη: λιστί

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

Ήβγι όξου να πα' πάρ' κρέας.

Μετάφραση: Βγήκε έξω (για να πάει) να αγοράσει κρέας.

Αρχική λέξη: Ήβγι

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

μακρυσκίνσιτουν κι απόλκιτουν. Για πρόσωπα που δεν πρέπει να τους δίνεις μεγάλες ελευθερίες γιατι υπάρχει φόβος να το καταχραστούν!

Μετάφραση: Λάσκαρισε το σφιχτό και τεντωμένο σχοινί.

Αρχική λέξη: μακρυσκινσιτουν

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

Μάρι καλή 'μ! Του μ'κρό γιόμωσι σπυριά. Μη να το πορπάτ'σι λιξουρούδα!

Μετάφραση: Πω πω! Το παιδί γέμισε σπυριά. Πλάκα έχει να το τσίμπησε λιξουρούδα!

Αρχική λέξη: λιξουρούδα

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

μο' φαΐ κι ξάπλα είνι τους! πότι, μαρί, θα δ'λέψ';

Μετάφραση: όλο φαΐ και ξάπλα είναι. πότε θα δουλέψει;

Αρχική λέξη: μο' / μόν' / μόνε

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

- Θα πας, μαρί, στου Καΐτζίκ' για του παναΐρ; - Ε, μόν' ήλεα!

Μετάφραση: - Θα πας, καλέ, στο Παλαιόκαστρο για το πανηγύρι; - Σιγά μην πάω!

Αρχική λέξη: μο' / μόν' / μόνε

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

- Η πατέραζ'ουμ μ'εδουκι 40 δραχμές για του νιρό που κβάν'σα. - Μόνε;

Μετάφραση: - Ο πατέρας μου μου έδωσε 40 δρχ. για το νερό που κουβάλησα. - Μόνο;

Αρχική λέξη: μο' / μόν' / μόνε

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

μι τελείου'σι του λάδ' και δεν έχου ούτε για ηλιάτς.

Μετάφραση: Τελειωσε το λάδι και δεν έχω ούτε ίχνος λαδιού (στο δοχείο)

Αρχική λέξη: ηλιάτσ'

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

περδικα μου γιορντινούσα και καμαρωτή

Μετάφραση: Πανέμορφη περδικα, που είσαι όλο καμάρι

Αρχική λέξη: γιουρντάνι

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

πιρδικλώθ'κι κι μπρουμούτ'σι μες στα τσαλιά

Μετάφραση: σκόνταψε κι έπεσε μέσα στ'αγκάθια

Αρχική λέξη: μπρουμ'τώ

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

σαν τουν αρχίν'σα στις πλακιές, γένηκι άφαντους

Μετάφραση: όταν άρχισα να τον πετροβολάω εξαφανίστηκε τρέχοντας

Αρχική λέξη: πλακιά

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

εσηκώστηκα πορνό πορνό να πάω να συνάξω καραόλους

Μετάφραση: σηκώθηκα πρωί πρωί να πάω να μαζέψω σαλιγκάρια

Αρχική λέξη: καράολος

Διάλεκτος: Κυπριακά

Τι ρε βαζούρα κι λαντούρα ήταν αυτήν' !

Μετάφραση: Τι θόρυβος και φασαρία που έγινε !

Αρχική λέξη: λαντούρα

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

"... του καλαθάκι'μ θέλ' αβγά κι η τσέπη μου καρύδια, και του χρυσό μαντήλι μου πεντ'-έξι μιταλλίκια"

Μετάφραση: [η μετάφραση περιττεύει] απλώς διευκρινίζεται ότι πρόκειται για τους τελευταίους στίχους από πρωτοχρονιάτικα πολυγυρ'νά κάλαντα. Οι πρώτοι στίχοι: "Άγιος Βασίλης έρχιτι απ'τ'Παραδείσ' του μύλου, μαζώνει σούσουρα πουλλά να κάψουμι του φούρνου ..." (όπου Παραδείσ'= Παραδείση, προφανώς το όνομα του ιδιοκτήτη του μύλου, που έδωσε και το τοπωνύμιο).

Αρχική λέξη: μιταλλίκια

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

Κάτσι καλά γιατί θα σ'αφήκ' η γ'ναίκα σ' κι θα σ'λουιέσι!

Μετάφραση: Κάτσε φρόνιμα γιατί θα σε παρατήσει η γυναίκα σου και θα μείνεις μόνος [να σκέφτεσαι].

Αρχική λέξη: σ'λουιέμι

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

Έχει κυκλοφορήσει στον Πολύγυρο και η extreme version "θα πεθάν(ει)ς κι θα σ'λουιέσι!"

Μετάφραση: αυτονόητη

Αρχική λέξη: σ'λουιέμι

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

δεν ουρτών(ι) ντιπ!

Μετάφραση: δεν καταλαβαίνει τίποτα, δεν παίρνει από λόγια!

Αρχική λέξη: ουρτώνου

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

έχουμι δ'λεια σι χέρι!

Μετάφραση: βρήκαμε δουλειά τώρα! Άντε πάλι! Πάλι τα ίδια!

Αρχική λέξη: δ΄λεια

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

σα χλαπατσιάρ'κου γίδ' είνι 'τους.

Μετάφραση: είναι μυξιάρης, σαν γίδι που έχει χλαπάτσα.

Αρχική λέξη: χλαπατσάρ'ς

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

Πιδιά ιλάτι να παίξουμε τα κουρδουκύλια.

Μετάφραση: παιδιά ελάτε να τρέξουμε με τους τροχούς

Αρχική λέξη: κουρδουκύλ'

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

Τι ρε έπαθις κι ουρτσιόνισι σα τ' χισμέν' τ'γάτα;

Μετάφραση: Τι έπαθες και σήκώνεις το τρίχωμα σου σαν την πανικόβλητη γάτα

Αρχική λέξη: ουρτσιόνουμι

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

Τι ρε Μήτσου έχ' αφτήν' η γναίκα κι τ' λάγκιψις;

Μετάφραση: Τι το εξαιρετικό βρίσκεις σ' αυτή τη γυναίκα και τη θέλεις τόσο;

Αρχική λέξη: Λαγκεύω

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

Τι ρε Αλπιδοφόρι νιχοβουλιάζισι κι του γυρίζ' μια απού δω κι μια απου κει;

Μετάφραση: Ελποδοφορε, γιατί κοντοστέκεσαι και δεν αποφασίζεις επιτέλους να κάνεις κάτι;

Αρχική λέξη: νιχοβουλιάζουμι

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

γκτινες-γκιτινες το παέν'ς και στου τέλους θα τ'ς φας

Μετάφραση: το πας φιρί-φιρί και στο τέλος το ξύλο θα το φας

Αρχική λέξη: γκτίνες-γκτινες

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

Γιατί ρε Αργύρ' τσιουτσιουρδόνισι σα το το στουμουμενου του σκιπάρν';

Μετάφραση: Γιατι Αργύρη, φουσκώνεις (περπατάς στα νύχια) και κορδώνεσαι σαν το ψόφιο κόκκορα;

Αρχική λέξη: Τσιουτσιουρδονουμι

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

Έκαψα τ' καλαμιά κι του χουράφ' γίν'κε παπαλούδα

Μετάφραση: Έκαψα την καλαμιά στον αγρό και η επιφάνεια του έγινε μαλακή και λεία

Αρχική λέξη: παπαλούδα

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

Βρήκ' η νύφ' του γυνί (ύνί) πίσου απ' τ' πόρτα

Μετάφραση: Βρήκε η νύφη το υνί πίσω από τη πόρτα = για κάτι που κάποιος θεώρει πολύ σημαντική ανακάλυψη ενώ αυτό είναι γνώστο στους πάντες

Αρχική λέξη: του γυνί

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

Γιούρτσαν τα σβόγρουνα, έσπασαν τα πασάλια κι ξηπάτουσαν τ' αμπέλ'

Μετάφραση: Όρμησαν τα τρελά γουρούνια, έσπασαν τους πασάλους και ξερίζωσαν το αμπέλι

Αρχική λέξη: Σβόγρουνου

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

Του γρούν' και του σουρλά να τουν κόψεις αυτό πάλι θα σκάβ'

Μετάφραση: Κι αν κόψεις τη μούρη του γουρουνιού αυτό δεν θα πάψει ν' ανασκάπτει το χώμα. Για όσους δεν μπορούν ν' απαλαγούν από κακές συνήθειες

Αρχική λέξη: Σουρλάς

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

έχ' κι α'λπού μιμί κι ψάχν' γι αλ'φή

Μετάφραση: Εχει και η αλεπού πληγίτσα και ψάχνει γι' αλοιφή (γιατρικό)

Αρχική λέξη: μιμί

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

πααίν' σα παϊβανουμένου γαδούρ'

Μετάφραση: Πηγαίνει σαν σιδεροδεμένο γαϊδούρι. Για πρόσωπο που βαδίζει με στενούς βηματισμούς γιατί κάτι έχει με τα πόδια του.

Αρχική λέξη: παϊβάνια

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

Ζηρβότιρα Παραδείσ' για να μη ξισκίσ' η Άγιους τ' βούζα τ'

Μετάφραση: Κάνε λίγο πιο αριστερά Παραδείση, για να μην ξεσχίσει ο Άγιος τη κοιλιά του. Ακουγόταν παλιά κατά την περιφορά των εικόνων

Αρχική λέξη: ζηρβότιρα

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

Του γρούν' και του σουρλά να τουν κόψεις αυτό πάλι θα σκάβ'

Μετάφραση: Η αντίστοιχη έκφραση στην κοινή είναι: "την πουτάνα και στο μπουκάλι να την κλείσεις θα πηδηχτεί με την τάπα", ή το ευπρεπέστερο "ο λύκος κι αν εγέρασε ...(κλπ)"

Αρχική λέξη: Σουρλάς

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

Δεν του τάφιασέτι τ'αμπέλ'; Αμ για τ'αυτό δεν πρόκουψι!

Μετάφραση: Δεν το ραντίσατε το αμπέλι; Εμ, γι'αυτό δεν έγιναν καλά τα σταφύλια!

Αρχική λέξη: ταφιάζου

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

Ήψαμ αποκιριάς νισά στου γεσίτς απάνω, να φκαλήνουμ' ντου στάχτ'

Μετάφραση: Ανάψαμε φωτιά της αποκριάς επάνω στο κατώφλι, να σκουπίσουμε και να πετάξουμε την στάχτη.

Αρχική λέξη: νισά

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

Να λαήσ' γαμπάς, μι τ' αραμπά να λύσουν τα χιόνια

Μετάφραση: Να φυσήξει νοτιάς, να λιώσουν τα χιόνια με τον αραμπά (δηλ. γρήγορα)

Αρχική λέξη: γαμπάς

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

μύρ'σι καμές!

Μετάφραση: μυρίζει καμένο!

Αρχική λέξη: καμές

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

άχσεν μύτα μ' όϊμα

Μετάφραση: έτρεξε η μύτη μου αίμα

Αρχική λέξη: μύτα

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

Έπαρ ντου τσεμτσέ τσί κουπάντσι ντά φακούϊα να φάμ'

Μετάφραση: Πάρε το τσεμτσέ και κοπάνησε (λιώσε) τις φακές για να φάμε

Αρχική λέξη: τσεμτσέ

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

Ντου καλβάρ' πιάνισκει ντού λερό κρύο

Μετάφραση: Το καλβάρι έκανε το νερό κρύο

Αρχική λέξη: καρβάλ'

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

Θα γιουρτίξου απάνου σ' κι θα σε δαγκάσου του γκαρύτζιφλου

Μετάφραση: Θα ορμήξω επάνω σου και θα σου δαγκώσω το λαιμώ....

Αρχική λέξη: γκαρυτζιφλους

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

Ένα χοβ κούτσινι με του διξί του πουδάρ'. Τώρα όμους είναι καλά....

Μετάφραση: Πριν από μερικές εβδομάδες (τις προάλλες) κούτσαινε με το δεξί του πόδι. Τώρα πάντως είναι μια χρά

Αρχική λέξη: ενα χόβ

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

φεύγα σιαπέρα, μυρίιζ'ς προυτσιαδές...

Μετάφραση: φύγε από κοντά μου γιατι βρωμάς (λες και πριν από λίγο είχες εκσπερμάτωση)

Αρχική λέξη: προυτσιαδές

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

Τι γατούχ ποίκις σήμερα; Αλυκό ΄ποίκις ντου

Μετάφραση: Τι φαγητό έκανες σήμερα; Αλμυρό το έκανες

Αρχική λέξη: γατούχ

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

ντυό στομάτ' γάμα

Μετάφραση: δίκοπο μαχαίρι

Αρχική λέξη: γάμα

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

Κόφτισκαμ' μεγάλα μούτσες ψωμί να φάμι

Μετάφραση: Κόβαμε μεγάλες μπουκιές ψωμί για να φάμε

Αρχική λέξη: μούτσα

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

ήρτι να τουν ζητήσ' συγνώμη αλλ' αυτούνους τουν ουργιαξι

Μετάφραση: ήρθε (κάποιος ή καποια) να του ζητήσει συγνώμη αλλ' αυτός τον εξαπέστειλε με οργή

Αρχική λέξη: ουργιάζου

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

τι ρε τσ'νάς σα τσιάρ'κου μλάρ';

Μετάφραση: Γιατί ρίχνεις παντού κλωτσιές σαν αδάμαστο μουλάρι;

Αρχική λέξη: τσνιάρκου

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

οξίντσιν ντου κρασί, μεν ντού πιείς

Μετάφραση: το κρασί ξίνισε, μην το πιείς

Αρχική λέξη: οξινίζου

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

φύσα να γήψει νισά να ποίκουμ' ντού γατούχ, μετά βγήνουμ' ντου

Μετάφραση: φύσα να ανάψει η φωτιά για να κάνουμε το φαγητό, μετά θα τη σβήσουμε

Αρχική λέξη: νισά

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

Ζένουμ' ντού γάλα, κονώνουμ' ντου στου τσουτσί, βάλλουμ' μαγιά, νίιτι όξινου γάλα

Μετάφραση: Βράζουμε το γάλα, το αδειάζουμε στο πήλινο σκεύος, βάζουμε μαγιά, γίνεται ξυνόγαλο

Αρχική λέξη: ζένου

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

Μί ντού γυλτσύ ντού γάλα σάνουμ' ντού πλεγούρ

Μετάφραση: Με το νωπό γάλα φτιάχνουμε το πληγούρι

Αρχική λέξη: γυλτσύ

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

Ψήνουμ' ντού στάρ, σάνουμ' ντου κόλλ'φα, απλώνουμ' ντα, ξερώνουν στούν όλιου, αλέζουμ' ντα σού χερεμύλ', κλωχαρίζουμ' ντα, νίιτι πλεγούρ

Μετάφραση: Βράζουμε το στάρι, κάνουμε κόλλυβα, τα απλώνουμε και ξεραίνονται στον ήλιο, τα αλέθουμε στο χερόμυλο, τα γυρίζουμε (και) γίνεται το πληγούρι.

Αρχική λέξη: κόλλ'φα

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

Γιαγλάτσα ένα κ'λούρ ψωμί μι ντού σκόρδου, καλό τσότουν

Μετάφραση: άλειψα μια φέτα ψωμί με σκόδρο, καλό ήταν

Αρχική λέξη: γιαγλαΐζω

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

σαλαΐζ' καργιά μ'

Μετάφραση: πονάει η περιοχή του στήθους μου

Αρχική λέξη:

Διάλεκτος: Δαρνάκικα

Ζτιουδούλου ..χαμένου σκλι..

Μετάφραση: Αει στο διάβολο..χαμένο σκυλι..

Αρχική λέξη: Ζτιουδούλου-στιουδούλου

Διάλεκτος: Τρικαλνά-χουριάτκα

κάμμουσέν ντα τα μάτια τ', ήρτι λαφρύ γύπνους

Μετάφραση: μισόκλεισε τα μάτια του, τον πήρε ο ελαφρός ύπνος

Αρχική λέξη: γύπνους

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

τίνος πεδούδ εισι σι.

Μετάφραση: ποιανού παιδι είσαι εσύ.

Αρχική λέξη: πεδούδ

Διάλεκτος: Επανομίτικα

τι χαβα εχει τωρα αυτος.

Μετάφραση: τι κανει τωρα αυτος.

Αρχική λέξη: χαβάς

Διάλεκτος: Επανομίτικα

Χτύπα το άλογο με το καμτσίκ(ι) για να πλαλίξ(ει) λίγο...

Μετάφραση: Χτύπα το άλογο με το μαστίγιο για να τρέξει λίγο...

Αρχική λέξη: καμουτσίκ(ι)

Διάλεκτος: Επανομίτικα

Το' φερα μια ντιβερλίνγκα και το φουρλάντ(ι)σα απ' το παραθύρ(ι)...

Μετάφραση: Το έκανα μια σβούρα και το πέταξα απο το παράθυρο...

Αρχική λέξη: ντιβερλίνγκα

Διάλεκτος: Επανομίτικα

Τί του 'πιες το τσίπουρο;... τούρνα γίνκεις πάλ(ι)..

Μετάφραση: Γιατί το ήπιες τι τσίπουρο. Στουπί έγινες πάλι...

Αρχική λέξη: τόυρνα

Διάλεκτος: Επανομίτικα

Κολομπούρτσε βούρια και με καρσιλάτσι στο ζνίχ(ι)...

Μετάφραση: Αναποδογύρισε ο κουβάς και με χτύπησε στο σβέρκο...

Αρχική λέξη: βούρια

Διάλεκτος: Επανομίτικα

τσάκω(σε) λίγο το αλάτ(ι)...

Μετάφραση: Πίασε λίγο το αλάτι...

Αρχική λέξη: τσακώνω

Διάλεκτος: Επανομίτικα

Λέισιμο θέλ'; Αυτόν δεν τουν κόβ';

Μετάφραση: Να του το πούνε πρέπει; Αυτόν δεν τον κόβει;

Αρχική λέξη: λέισιμο

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

αρχίν'σι πάλι τα θ΄κα τ!

Μετάφραση: αρχισε πάλι τα δικά του!

Αρχική λέξη: αρχινώ

Διάλεκτος: Επανομίτικα

χίτς ντεν κρεύω να πιάσω σου ντουλειά

Μετάφραση: δεν θέλω καθόλου να πάω στη δουλειά

Αρχική λέξη: χίτς

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

Φούρνους γήφ' πολύ τσι κάφ' ντου φαετό

Μετάφραση: Ο φούρνος ανάβει (καίει δηλαδή) πολύ και καίει το φαγητό

Αρχική λέξη: ανάφτου

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

βούτσα ντου σάλακα μ'

Μετάφραση: έχωσα στον κόρφο μου

Αρχική λέξη: σάλακα

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

Τούν γούλτουναμ' τ' άργαντα, παίνιξαμ' σου σπίτ' κι πλυνιόντουμιστι

Μετάφραση: Όταν τελειώναμε τη δουλειά πηγαίναμε στο σπίτι και πλενόμασταν

Αρχική λέξη: πλινιέμι

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

Μπαά μ' Αβργάμ' ναίκα χάστην ντού κιλειδί τ'. Χώρας ντού κιλειδί τύρας ντού τιρπί ντέ νίγτι

Μετάφραση: Η γυναίκα του θείου μου του Αβραάμ έχασε το κλειδί της, με ξένο κλειδί δεν ανοίγει η κλειδαριά της πόρτας

Αρχική λέξη: κιλειδί

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

την αμόλαρε

Μετάφραση: έκλασε

Αρχική λέξη: Αμολέρνω

Διάλεκτος: Κερκυραϊκά

η μάνα σου κι η μάνα μου επαίζανε τσου γούλους, κι η μάνα σου εγλύστρησε απάνω στους κουτσούλους (βλ.λ)

Μετάφραση: στερείται μετάφρασης

Αρχική λέξη: Γουλί

Διάλεκτος: Κερκυραϊκά

Ξέβαμ΄σα χορόζια

Μετάφραση: πήγαμε στο χορό

Αρχική λέξη: χόρόζ'

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

Σήμερα απέ μακριά άκουσα ένα λόγος, έρανεν αλήα, μπούχσεν τα μέσα μου, είπαν τσί ντού ναζλιάρι του πήραν χώρα, έρανεν αλήα, μπούχσεν τα μέσα μου

Μετάφραση: Είναι τραγούδι¨Σήμερα από μακριά άκουσα κάτι λόγια, αν είναι αλήθεια, μπούχτισε το μέσα μου, είπαν πώς τη ναζιάρα (τη γυναίκα μου) την πήραν ξένοι, αν είναι αλήθεια, μπούχτισε το μέσα μου.

Αρχική λέξη: χώρα

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

τι ρε χουχτάτε εκεί? κάντε καμπόση ησυχία..

Μετάφραση: τι φωνάζετε? κάντε λίγο ησυχία

Αρχική λέξη: χουχτάω

Διάλεκτος: Αδαμιώτικα

Ζορμόντσις τούν παίνιξαμ' τσί ντάμα;

Μετάφραση: Ξέχασες που πηγαίναμε μαζί;

Αρχική λέξη: τσί ντάμα

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

χάμνωσ' ντού ζωνάρ' μέν πατλαΐσεις

Μετάφραση: χαλάρωσε τη ζώνη σου για να μην σκάσεις

Αρχική λέξη: χαμνώ

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

Να χέσου μάνα σ' ντά πατσάϊα

Μετάφραση: να χέσω τα πατσάϊα της μάνας σου. Συνηθισμένη βρισιά (όχι βαριά)

Αρχική λέξη: πατσάϊα

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

Λαχτυλίας ντού τσουφάλ'.

Μετάφραση: Η πέτρα του δαχτυλιδιού.

Αρχική λέξη: νταχτυλία

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

Κολομπουρτε βουρια και με καρσλατσε στο σνιχ

Μετάφραση: Κατρακύλισε ο κουβας, κα με χτύπισε στο σβέρκο

Αρχική λέξη: κολομπουρτσε

Διάλεκτος: Επανομίτικα

Χεγού ντού λόμα

Μετάφραση: Το πιό απομακρυσμένο μέρος (αυτό που λέμε στην νεοελληνική στου βοδιού το κέρατο ή στου διαβόλου τη μάνα). Κατά λέξη σημαίνει η άκρη του Θεού.

Αρχική λέξη: Χεγός

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

μωρη Βασιλου τσακου να βανου τ'πατατουκαμ οξω φσοκοπα'ι κι θα παγωσου

Μετάφραση: Βασιλω πιασε να βαλω το παλτο μου γιατι εξω φυσαει και θα κρυωσω

Αρχική λέξη: πατατούκα

Διάλεκτος: Επανομίτικα

Μπα μαρή κοπέλλα, ούλο παρόλες είσαι ελόγου σου!!

Μετάφραση: όλο πειραχτικά λόγια είσαι ...

Αρχική λέξη: Παρόλα -ες

Διάλεκτος: Λευκαδίτικα

Σύρε να πλαέσεις τώρα..

Μετάφραση: Πήγαινε κοιμήσου τώρα..

Αρχική λέξη: Πλααίνω ή πλαγιάζω

Διάλεκτος: Λευκαδίτικα

Ναι,μαθές,όπως τα λες είναι

Μετάφραση: Μάλιστα, όπως τα λες είναι

Αρχική λέξη: Μαθέ ή μαθές (επίρ.)

Διάλεκτος: Λευκαδίτικα

είσαι στα μέντα σου;

Μετάφραση: είοαι στα καλά σου?

Αρχική λέξη: Μέντε

Διάλεκτος: Λευκαδίτικα

Μ.τ.φ. ως κατάρα ή ύβρις.\ Μαρέ ξεπατωμένο,να μη σ\`εύρει ο χρόνοοος\

Μετάφραση: μεταφορικα σαν κατάρα..

Αρχική λέξη: Ξεπατωμένος -η -ο

Διάλεκτος: Λευκαδίτικα

ο καιρός δε λέει να νοτίσει

Μετάφραση: Δεν λέει να βρέξει

Αρχική λέξη: Νοτίζω

Διάλεκτος: Λευκαδίτικα

Μήτε που το μολύψαμε καθόλου.

Μετάφραση: ούτε που δοκιμάσαμε καθόλου

Αρχική λέξη: Μολύφτω ή μολύφω

Διάλεκτος: Λευκαδίτικα

τ`άλογο επήρε σκλέντζο .

Μετάφραση: έφυγε γρήγορα

Αρχική λέξη: Σκλέντζο (το)

Διάλεκτος: Λευκαδίτικα

άν έχετε γρίτσολες αναρίτσες φλάτο και τσαβαγιαμέντο να πάτε στο σπιτάλιο στο δοτόρο να σας δώκει μια ρετσέτα με ξεματοχινές πίλολες να νην σπαβενταριστείτε...

Μετάφραση: Αν έχετε πυρετό ανατριχίλες ευκοίλια και πονοκέφαλο μα πάτε στο νοσοκομείο στον γιατρο να σας δώσει μια συνταγή με ειδικά χάπια να μην λαχταρίσετε....

Αρχική λέξη: Σπετσαριό ή σπετζαριό

Διάλεκτος: Λευκαδίτικα

σώνει,δε χρειάζεται άλλο αλάτι

Μετάφραση: φτάνει,δε χρειάζεται άλλο αλάτι

Αρχική λέξη: Σώνω

Διάλεκτος: Λευκαδίτικα

τσερνιάζει το χέρι μου`

Μετάφραση: Μουδιάζει το χέρι μου

Αρχική λέξη: Τσερνιάζω

Διάλεκτος: Λευκαδίτικα

Σου ΄δωκε ραπότροοοο????

Μετάφραση: Σου εδωσε αναφορά?

Αρχική λέξη: Ραπόρτο (το)

Διάλεκτος: Λευκαδίτικα

έλα να σε κεράσω ένα ροζόλι .

Μετάφραση: Ελα να σε κερασω ενα ποτο

Αρχική λέξη: Ροζόλι (το)

Διάλεκτος: Λευκαδίτικα

Επήρα το ρόβολο

Μετάφραση: έπεσα στην δυστυχία

Αρχική λέξη: Ρόβολο (το)

Διάλεκτος: Λευκαδίτικα

Αυτά τα χουραφούδια είνι όλα αδερφουμοίρια. Τα λάχευσαν μεταξύ τ'ς τα πιδιά όταν πέθανι η πατέρα τ'ς στουν πόλιμου.

Μετάφραση: Αυτά τα χωράφια είναι η οικογενειακή μερίδα που αντιστοιχεί σε κάθε αδερφό. Έκαναν κλήρωση μεταξύ τους τα παιδιά όταν πέθανε ο πατέρας τους στον πόλεμο.

Αρχική λέξη: αδερφουμοίρ`

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

Αν κόβ` η γκλάβα σ`, ακ`λούθα μι κι δεν θα χάισ`.

Μετάφραση: Αν κόβει το μυαλό σου, ακολούθησέ με και δεν θα χάσεις.

Αρχική λέξη: ακ'λουθώ

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

Μη λες αλαφράδις, γίνι γνωστ`κος καμιά φουρά.

Μετάφραση: Μη λες βλακείες, βάλε μυαλό επιτέλους.

Αρχική λέξη: αλαφράδα

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

Μο’ λόια! Κάθε Απρίλ' μι τάζ' να μι παντρηυτεί, μα τουν Θερ'στή τ' ανετάζ'!

Μετάφραση: Μόνο λόγια! Κάθε Απρίλη μου υπόσχεται να με παντρευτεί, μα τον Αύγουστο αθετεί την υπόσχεσή του!

Αρχική λέξη: ανετάζω

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

Ήταν δυο κι αντραπαλεύ’νταν στα καφινεία. Έπεσι πουλύ δικανίκ’.

Μετάφραση: Ήταν δύο άντρες και μάλωναν στα καφενεία. Έπεσε πολύ ξύλο.

Αρχική λέξη: αντραπαλεύ’μαι

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

Η ικκλησιά απόλ`κε κι γύρ`σαμι στα σπίτια μας.

Μετάφραση: Η εκκλησία (θεία λειτουργία) τελείωσε και γυρίσαμε στα σπίτια μας.

Αρχική λέξη: απολνώ

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

Τα πουδάρια μ' κλούτσιασαν μι τα χρόνια.

Μετάφραση: Το πόδια μου νεκρώθηκαν με τα χρόνια.

Αρχική λέξη: κλουτσιάζω

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

Έγινι τρανό ντραμαλασιό, ήρταν κι τα όργανα.

Μετάφραση: Έγινε μεγάλος χαμός, ήρθαν και τα όργανα.

Αρχική λέξη: ντραμαλασιό

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

Ούλνοι τσάζ’ν για δ’λειά τη σήμερον ημέρα.

Μετάφραση: Όλοι ψάχνουν για δουλεία τη σημερινή εποχή.

Αρχική λέξη: τσάζω

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

το τι κατέλλα κάνει, δεν λεγεται!!!!

Μετάφραση: το πόσο βρωμάει δεν λέγεται!!

Αρχική λέξη: κατέλλα

Διάλεκτος: Λευκαδίτικα

θέρμη σπερτσιόζα

Μετάφραση: πυρετός πολύ έντονος, υψηλός

Αρχική λέξη: σπερτσιόζος-α

Διάλεκτος: Λευκαδίτικα

Τση ακαμάτρας το παιδί ζόρκο και μόρκο περπατέι!!

Μετάφραση: της τεμπέλα το παιδί γυμνό και νυστικό περπατεί... παρατημένο δηλαδη

Αρχική λέξη: μόρκος

Διάλεκτος: Λευκαδίτικα

μαρρήήήή τι καμ-πιόνι είναι ετούούτοοοο?

Μετάφραση: τι ανθρωπος ειναι αυτός? αναρωτιέται αν είναι καλος ανθρωπος

Αρχική λέξη: καμπιόνι

Διάλεκτος: Λευκαδίτικα

χα καμάρ!

Μετάφραση: αντε καμάρι μου!

Αρχική λέξη: καμάρ

Διάλεκτος: Βλάχικα Βόνιτσα - Ξηρόμερο

Τήρα του χέτσα...

Μετάφραση: κοίτα τον χέστη!!!

Αρχική λέξη: χέτσας

Διάλεκτος: Βλάχικα Βόνιτσα - Ξηρόμερο

Πιγα μέσα κι πίγα στου Νουσουκουμείου και στν αγουρα

Μετάφραση: Πηγα Λευκάδα στό Νοσοκομείο και τον Πεζόδρομο..

Αρχική λέξη: Μέσα

Διάλεκτος: Βλάχικα Βόνιτσα - Ξηρόμερο

Έριξι ένα τ'φάν', το χιόν' έπιφτι τ'λούπες-τλούπες.

Μετάφραση: Έριξε ένα χιόνι, οι νιφάδες έπεφταν σαν το λαναρισμένο το μαλλί.

Αρχική λέξη: τφάν(ι)

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

Του ΄πιδί είνι ζλάπ΄

Μετάφραση: Το παιδί είναι χαζό

Αρχική λέξη: ζλάπ

Διάλεκτος: Βλάχικα Βόνιτσα - Ξηρόμερο

Τον ήβραμε λοιπόν τον ποτεσάρο!!

Μετάφραση: τον βρήκαμε λοιπόν τον ιδιοκτήτη!

Αρχική λέξη: ποτεαάρος

Διάλεκτος: Λευκαδίτικα

Εχω μια βαντάκα μπιανκαρία ...

Μετάφραση: Εχω να πλύνω ένα σωρό ασπρόρουχα..

Αρχική λέξη: μπιανκαρία

Διάλεκτος: Λευκαδίτικα

Που είναι τζόγια μου η σιόρα μάρε σουουουου?

Μετάφραση: Που είναι κάλέ μου η μητέρα σου?

Αρχική λέξη: μάρε ή μάτρε ή μάμα

Διάλεκτος: Λευκαδίτικα

Που να μη σώσεις !

Μετάφραση: να μην προλάβεις!

Αρχική λέξη: Σώνω

Διάλεκτος: Λευκαδίτικα

Το μάθατε το μαντάτοο? Θα διαβεί μαθές η Μουζική απο την πιάτσα τση Χώρας και θα γίνει μεγάλη φιέστα και μεγάλο φαρομανιτό!!!!

Μετάφραση: Το μαθατε το νέο? Θα περάσει απο την πλατεία της Λευκάδας η φιλαρμονική και θα γίνει μεγάλη γιορτή και μεγάλο γλέντι!!

Αρχική λέξη: Μαντάτο

Διάλεκτος: Λευκαδίτικα

το ήπιες το διαλούπι σου?

Μετάφραση: το ηπιες το φαρμάκι σου? Το λέμε όταν ένα χάπι ή φάρμακο είναι πικρό

Αρχική λέξη: διαλούπι

Διάλεκτος: Λευκαδίτικα

Ε καμάρ΄να σ΄ψήσου καφούλ΄?

Μετάφραση: Να σου κάνω καφέ?

Αρχική λέξη: καφούλ΄ς

Διάλεκτος: Βλάχικα Βόνιτσα - Ξηρόμερο

Τι να φάου, τι να πγού?

Μετάφραση: Τι να φάω τι να πιώ?

Αρχική λέξη: να πγού

Διάλεκτος: Βλάχικα Βόνιτσα - Ξηρόμερο

έγραψατι πιδιά? Χά, θείτσα!

Μετάφραση: Γράψατε παιδιά? Ναί θείτσα!

Αρχική λέξη: χα!

Διάλεκτος: Βλάχικα Βόνιτσα - Ξηρόμερο

Πράζ αν τράου?

Μετάφραση: Πειράζει αν κοιτάζω?

Αρχική λέξη: τράου

Διάλεκτος: Βλάχικα Βόνιτσα - Ξηρόμερο

τήρα ου Γιάνν΄ς σαν κτουπάκ΄έινι

Μετάφραση: Κοίτα πως εχει παχύνει...

Αρχική λέξη: κτούπ΄

Διάλεκτος: Βλάχικα Βόνιτσα - Ξηρόμερο

Σε γλέπω και σε θιαμένομαι!!

Μετάφραση: Σε βλέπω και σε θαυμάζω!

Αρχική λέξη: Θιαμένομαι

Διάλεκτος: Λευκαδίτικα

κλέισε τα σκούρα, έρχεται μπόρα!

Μετάφραση: κλείσε τα παράθυρόφυλα ,έρχεται μπόρα..

Αρχική λέξη: Τα σκούρα

Διάλεκτος: Λευκαδίτικα

Τραβάω τη Σούλα.

Μετάφραση: Έχω σχέση με τη Σούλα.

Αρχική λέξη: τραβάω

Διάλεκτος: αργκώ

Τα είδα όλα κωλυόμενα

Μετάφραση: χρησιμοποιείται μεταφορικά και σημαίνει ότι έζησα μια πολύ δύσκολη κατάσταση

Αρχική λέξη: κωλυόμενος

Διάλεκτος: Φανταρίστικα

Μου λύθηκε η μύτη!

Μετάφραση: Τρέχει αίμα η μύτη μου!

Αρχική λέξη: Χάμου

Διάλεκτος: Καλαματιανά

Απ` χούφτα ή μι ντού τσαρούχ λερό να ου ντώκεις, να εννήσ` αψά

Μετάφραση: Να δώσεις (στην έγκυο) να πιεί νερό από τη χούφτα ή το τσαρούχι για να γεννήσει γρήγορα

Αρχική λέξη: εννώ

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

νταγαντισέτ` σελαϊσέτ` ντα κουρελούια

Μετάφραση: πιάτσε (και) τινάξτε τις κουρελούδες

Αρχική λέξη: νταγαντίζω

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

Του `κανε ντιμπίχια

Μετάφραση: Τον ορμήνεψε, τον συμβούλεψε

Αρχική λέξη: Ντιμπίχια (τα)`

Διάλεκτος: Σωκιαλίδικα

Φεύγα μή σι φουσκώσου μι του ζβούλου στου πατσί

Μετάφραση: Φύγε να πη σε πετάξω το ζβούλο στο κεφάλι

Αρχική λέξη: Ζβούλους

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

Ο κατες ειναι μπουτ κουλος.Αβελει ντουπ με το παραμικρο και κανει συνεχεια κουλα στην κατε του

Μετάφραση: Ο τυπος ειναι πολυ κακος(χαρακτηρας).Δερνει με το παραμικρο και κανει συνεχεια (κακες πραξεις)στην γκομενα του

Αρχική λέξη: κουλός

Διάλεκτος: Καλιαρντά

εμπέ κόφτισκιν νεφαλό παιϊού μι ντού ράμμα στι ντίϊσκέν ντου

Μετάφραση: η μαμή έκοβε τον ομφάλιο λώρο με την κλωστή και τον έδενε

Αρχική λέξη: νεφαλό

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

Ξίφκις ντίπ για ντιπ

Μετάφραση: Τρελλάθηκες εντελώς

Αρχική λέξη: Ξίφκα

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

το θες με ζμι η ουδιετς?

Μετάφραση: το θελεισ με ζουμι η οπως ειναι σκετο?

Αρχική λέξη: ουδιετς

Διάλεκτος: Τρικαλνά-χουριάτκα

παρε το φουκαλι και φουκαλισε

Μετάφραση: παρε τη σκουπα και σκουπισε

Αρχική λέξη: φοκαλι

Διάλεκτος: Τρικαλνά-χουριάτκα

παρε το φουκαλ και φουκαλσε

Μετάφραση: παρε τη σκουπα και σκουπισε

Αρχική λέξη: φουκαλ

Διάλεκτος: λαρισινα και αλλιωτικα

πουρνο πουρνο σκοθκες

Μετάφραση: πρωι πρωι σηκωθηκες

Αρχική λέξη: πουρνό

Διάλεκτος: λαρισινα και αλλιωτικα

το πιδι τι φτιαχν?

Μετάφραση: το παιδι τι κανει?

Αρχική λέξη: πιδί

Διάλεκτος: λαρισινα και αλλιωτικα

ΣΟ ΡΕ ΚΛΑΣ

Μετάφραση: ΤΙ ΕΙΠΕΣ

Αρχική λέξη: ΣΟ ΝΤΕ ΜΠΡΑΣ

Διάλεκτος: Τρακατρούκικα

μι νίβισι

Μετάφραση: μην περιμένεις άδικα

Αρχική λέξη: νίβομαι

Διάλεκτος: Επανομίτικα

Οι ντεμέλες είναι λιγάτο τση..

Μετάφραση: οι μαξιλαροθήκες ειναι προίκα της

Αρχική λέξη: ντεμέλα

Διάλεκτος: Λευκαδίτικα

κελέ κουλούμπρα

Μετάφραση: αγύριστο κεφάλι

Αρχική λέξη: κελέ

Διάλεκτος: Κυπριακά

ετσίλλισέν τον το αυτοκίνητο

Μετάφραση: τον πάτησε το αυτοκίνητο

Αρχική λέξη: τσιλλώ

Διάλεκτος: Κυπριακά

Αγλοιά κι αλίμονο σου μαθές!!!

Μετάφραση: αλοίμονό σου!!

Αρχική λέξη: Αγλοιά

Διάλεκτος: Λευκαδίτικα

ετοιμολογικα εδω κατω ειναι το λαυριο δηλ ο πλουτος

Μετάφραση: δεξαμενη

Αρχική λέξη: κατωλαβρι

Διάλεκτος: Κερκυραϊκά

ξαχορδαω

Μετάφραση: γλυστραω

Αρχική λέξη: ιψες

Διάλεκτος: λαρισινα και αλλιωτικα

λατσιό γκανίκι

Μετάφραση: ομορφο κοριτσι

Αρχική λέξη: γκανίκι

Διάλεκτος: τσιγγάνικα

έφαγα μπιφτέκι

Μετάφραση: έκανα σκοπιά στο στρατό ενώ δεν είχα υπηρεσία

Αρχική λέξη: μπιφτέκι

Διάλεκτος: Φανταρίστικα

31 τα κουσού

Μετάφραση: έχω 31 μέρες και σήμερα για να απολυθώ

Αρχική λέξη: Κουσού

Διάλεκτος: Φανταρίστικα

το σκλι το μαυρου

Μετάφραση: κακός ανθρωπος

Αρχική λέξη: μυριστικο

Διάλεκτος: Βλάχικα Βόνιτσα - Ξηρόμερο

Βαν` ασημενια πέταλα μαλαματένιες λόθρες

Μετάφραση: βάζει ασημένια πέταλα με χρυσά καρφιά

Αρχική λέξη: Λόθρες

Διάλεκτος: Θρακιώτικα

το χτιν τζαι το χτοσιέριν

Μετάφραση: το γουδί το γουδοχέρι

Αρχική λέξη: χτοσιέριν

Διάλεκτος: Κυπριακά

Εϊβά!! Καρναριά τό `καμτι δω μέσα!!!

Μετάφραση: Όταν έχει γεμίσει ένας κλειστός χώρος με καπνό από τσιγάρα και κάποιος που μπαίνει μέσα αγανακτεί και δυσανασχετεί!!!

Αρχική λέξη: Καρναρια

Διάλεκτος: Αντιχασιώτικα

Εϊβά!!! Καρναρ(ι)ά ίνκι δω μέσα!!!

Μετάφραση: Αμάν πια!!! Καρναριά έγινε εδώ μέσα= όταν έχει γεμίσει ασφυκτικά με καπνό κάποιος κλειστός χώρος. Συνήθως με καπνό τσιγάρων!!

Αρχική λέξη: καρναριά, προφέρεται καρναρ(ι)ά

Διάλεκτος: Πετρωτιώτικα ή Καραμπαϊώτικα

Νύφ(η) σαν δεν ίνκις που του πλουκό δεν αγνάντιψις

Μετάφραση: Νύφη αν δεν γίνηκες απ` τον φράχτη δεν είδες (δηλ. δεν είδες πως γίνεται η νύφη)? Εννοεί ότι, αν δεν σου συνέβη κάτι στον ίδιο, δεν είδες να συμβαίνει σε άλλους ώστε να μπορέσεις να το αντιμετωπίσεις?

Αρχική λέξη: πλοκός, προφέρεται πλουκός

Διάλεκτος: Πετρωτιώτικα ή Καραμπαϊώτικα

ξέρου τι έχου στου τουμπά μ`

Μετάφραση: Ξέρω τι έχω μέσα στο τορβά μου. Δηλ. γνωρίζω τι είδους ανθρώπου έχω μέσα στο σπίτι μου και τι να περιμένω από αυτόν

Αρχική λέξη: τουρμπάς

Διάλεκτος: Πετρωτιώτικα ή Καραμπαϊώτικα

ξέρου τι έχου στου τουρμπά μ`

Μετάφραση: Ξέρω τι έχω μέσα στο τορβά μου. Δηλ. γνωρίζω τι είδους ανθρώπου έχω μέσα στο σπίτι μου και τι να περιμένω από αυτόν

Αρχική λέξη: τουρμπάς

Διάλεκτος: Πετρωτιώτικα ή Καραμπαϊώτικα

αστόχσα ή και, αστόησα (παραλείπεται η προφορά του χ και η λέξη προφέρεται πιο ήπια φωνητικά) να γυρίσου.

Μετάφραση: ξέχασα να επιστρέψω

Αρχική λέξη: αστοχώ, προφέρεται αστουχώ

Διάλεκτος: Πετρωτιώτικα ή Καραμπαϊώτικα

μάσι τ` (μ)πατshιά σ` που κει!

Μετάφραση: μάζεψε την κεφάλα σου από εκεί!

Αρχική λέξη: πατshιά, (η)

Διάλεκτος: Πετρωτιώτικα ή Καραμπαϊώτικα

.... να σκάσ(ει) τ` άσπρου τ` άλουγου μ` στη μέση μέση του Γιουφύρ(ι) κι να γυρίσει του σπαθί μ` λιανά κουμάτια να μι κάμ(ει).... (δημοτικό τραγούδι)

Μετάφραση: ... να σκασει τ` άσπρο άλογό μου, μέσα στη μέση του Σβίλενγκραντ και γυρίσει το σπαθί μου λεπτά κομάτια να με κάνει....

Αρχική λέξη: Γιουφύρ(ι), (το)

Διάλεκτος: Πετρωτιώτικα ή Καραμπαϊώτικα

στάμα-γιόμα

Μετάφραση: παραπλήσια έννοια του ντάλα μεσημέρι

Αρχική λέξη: γιόμα (το)

Διάλεκτος: Πετρωτιώτικα ή Καραμπαϊώτικα

αι πνιξ μωρε παλιοσακαρεμ`

Μετάφραση: αι πνιξ μωρε παλιοσακαρεμ`

Αρχική λέξη: Σακαρεμι

Διάλεκτος: Βλάχικα Βόνιτσα - Ξηρόμερο

Σακ Μακ (Μοναστηρακι)

Μετάφραση: φραση ευφοριας που οταν συνοδευεται και απ το Φστιμπ δηλωνει επιτευξη στοχου- η πανηγηρισμο (Σακ Μακ Φστιμπ!!!)

Αρχική λέξη: Γουρνομυτιαζω

Διάλεκτος: Βλάχικα Βόνιτσα - Ξηρόμερο

κι` ελα καλε τρουίρι

Μετάφραση: ξανα μανά τα ίδια

Αρχική λέξη: ξεκαμπάω

Διάλεκτος: Βλάχικα Βόνιτσα - Ξηρόμερο

magka ftou

Μετάφραση: se thelo, se potho

Αρχική λέξη: SO KERE SA

Διάλεκτος: τσιγγάνικα

ntanas

Μετάφραση: afiseta

Αρχική λέξη: SO KERE SA

Διάλεκτος: τσιγγάνικα

SO KERE ?

Μετάφραση: TI KANIS

Αρχική λέξη: SO KERE SA

Διάλεκτος: τσιγγάνικα

απού πλουταίνει με το νου, ποτέ ντου δε φτωχαίνει

Μετάφραση: Όποιος έχει πλούσιο πνεύμα,ποτέ του δεν θα γίνει φτωχός..

Αρχική λέξη: απού

Διάλεκτος: Κρητικά

Καρτσαπαλώθκε Μτος σν αρμουτιά, έφαε τ΄αρμούτια, εμ και τ΄αρμουτόφλλα

Μετάφραση: Σκαρφάλωσε ο Μουτός στην αγριαχλαδιά, έφαγε τα αγριάχλαδα και αγριαχλαδόφυλλα

Αρχική λέξη: ζαμπάκι

Διάλεκτος: Θρακιώτικα

κόφτω τσάλκο

Μετάφραση: αυνανίζομαι

Αρχική λέξη: τσάλκος

Διάλεκτος: Θρακιώτικα

ναμ μ΄

Μετάφραση: δώσε μου

Αρχική λέξη: ναμ

Διάλεκτος: Σαρακατσαναίικα

Βήκ` η Βίκυ;

Μετάφραση: Βγήκε η Βίκυ;

Αρχική λέξη: βαίνω

Διάλεκτος: Σαρακατσαναίικα

Σε παμποράκι μπήκαμαν, στη Νέα Υόρκη βήκαμαν...

Μετάφραση: Σε βαποράκι μπήκαμε, στη νέα Υόρκη βγήκαμε.... (από δημοτικό τραγούδι)

Αρχική λέξη: βαίνω

Διάλεκτος: Σαρακατσαναίικα

Πανάθεμά σε, λύχνε

Μετάφραση: ειρωνική προσφώνηση

Αρχική λέξη: λύχνος

Διάλεκτος: Κρητικά

άι κατ` ανέμ` σύρε!

Μετάφραση: έκφραση αγανάκτισης

Αρχική λέξη: άι

Διάλεκτος: Σαρακατσαναίικα

ΤΣΙΟΥΚΑΝΑΟΥ ΤΟ ΚΡΙΑΡΙ

Μετάφραση: ΕΥΝΟΥΧΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΚΡΙΑΡΙΟΥ ΚΑΙ ΚΑΘΕ ΑΡΣΕΝΙΚΟΥ ΖΩΟΥ

Αρχική λέξη: τσιουκαναου

Διάλεκτος: Καρδιτσιώτικα

ΣΟ ΝΤΕ ΠΡΑΑΣ; ΓΙΑΟΥΣ ΝΕ ΣΙ;

Μετάφραση: ΤΙ ΚΑΝΕΙΣ;ΚΑΛΑ ΕΙΣΑΙ;

Αρχική λέξη: ΓΙΑΟΥΣ

Διάλεκτος: Τρακατρούκικα

Τζαν τζιν νέμα

Μετάφραση: Δεν υπάρχει ψυχή

Αρχική λέξη: Τζαν

Διάλεκτος: Τρακατρούκικα

Αλλάχ μπελαν βερσουν

Μετάφραση: Ανάθεμά σε (επί λέξει, ΟΘεός μπελά να σου δώσει)

Αρχική λέξη: Αλλάχ

Διάλεκτος: Τρακατρούκικα

Μπιρμπίρ ιστινέ

Μετάφραση: Ο ένας πάνω στον άλλον (λέγεται για συνοστισμό, πολυκοσμία)

Αρχική λέξη: Μπιρ μπιρί

Διάλεκτος: Τρακατρούκικα

Να σι ρίξου μια στουν κούτκα

Μετάφραση: Ζβέρκος

Αρχική λέξη: Κουτκας

Διάλεκτος: Αντιχασιώτικα

ΑΠΟ ΑΥΓΟΥΣΤΟ ΧΕΙΜΩΝΑ ΚΙ ΑΠΟ ΜΑΡΤΗ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ

Μετάφραση: ΤΟΝ ΑΥΓΟΥΣΤΟ ΧΑΛΑΕΙ Ο ΚΑΙΡΟΣ ΚΑΙ ΚΑΝΕΙ ΚΡΥΟ ΟΠΩΣ ΚΙ ΑΠΟ ΤΟ ΜΑΡΤΗ ΚΑΝΕΙ ΖΕΣΤΗ

Αρχική λέξη: ΤΟΝ ΚΑΜΠΟ ΡΑΧΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΠΟΛΠΑΙΝΑ ΣΓΟΥΜΠΑ

Διάλεκτος: Λευκαδίτικα

Με ακρομαίνεσαι που σου μιλάω ?

Μετάφραση: Με ακούς που σου μιλάω ?

Αρχική λέξη: Ακρομαίνομαι

Διάλεκτος: Λευκαδίτικα

τάκα τούκα νε μπιντούα

Μετάφραση: έτσι εδώ (αυτό) δε μπορεί να γίνει

Αρχική λέξη: καμπάκ

Διάλεκτος: Τρακατρούκικα

Γεράντολα

Μετάφραση: Η συσκευή που βαζουμε στον εξωτερικό τοίχο για να κρατάμε τα παραθυρα ανοιχτά.

Αρχική λέξη: Καπεντεφιόρι

Διάλεκτος: Κερκυραϊκά

νάχα μια ξέστα φαραώ

Μετάφραση: Να είχα μία στάμνα ζωγραφισμένη με ασπρογάλαζους κύβους.

Αρχική λέξη: φαραώ

Διάλεκτος: Κερκυραϊκά

Έσπασε ο μαστραπάς

Μετάφραση: Έσπασε η κανάτα

Αρχική λέξη: Μπχαρί

Διάλεκτος: Αμφιλοχιώτικα

εί` δ` η αλπού τον γκώλου τς` κι τούν νόμιζι γιαρά

Μετάφραση: είδε η αλεπού τον κώλο της κόκκινο και νόμιζε πως είχε πληγή

Αρχική λέξη: γιαρά

Διάλεκτος: Επανομίτικα

τι χαμπάρια πιδί μ`

Μετάφραση: τί νέα έχεις παιδί μου?

Αρχική λέξη: χαμπάρ

Διάλεκτος: Επανομίτικα

έπιρνι το μιντέρ κι ξάπλωνι γιαμπέ

Μετάφραση: έπαιρνε το μαξιλάρι και ξάπλωνε για να ξεκούραση

Αρχική λέξη: μιντέρι

Διάλεκτος: Επανομίτικα

Δρομούσε ξαργού κι απστωμήθκε στ`ρούγα

Μετάφραση: Έτρεχε επίτηδες κι έπεσε στην αυλή

Αρχική λέξη: απστωμήθκα

Διάλεκτος: Βολιώτικα

Στον γάμο τους έγινε μεγάλο ζιαφέττι

Μετάφραση: Στον γάμο τους έγινα μεγάλο γλέντι, διασκέδαση

Αρχική λέξη: Ζιαφέττι

Διάλεκτος: Κυπριακά

κοίτα τουν χλιάρα! άλλη δλιά δεν έχει να ξινουμάει τς κότις!

Μετάφραση: κοίτα τον χαζό! άλλη δουλειά δεν έχει να διώχνει τις κότες!

Αρχική λέξη: Ξινουμάου

Διάλεκτος: Αντιχασιώτικα

αρά ακόμα δεν του ζήβσεις του τσιγάρου;! άι ζήβα του, ρα!

Μετάφραση: βρε, ακόμα δεν τό σβησες το τσιγάρο;! άντε σβήσ` το, βρε!

Αρχική λέξη: του ζήβσεις;

Διάλεκτος: λαρισινα και αλλιωτικα

γρατσούν`σε το χαρτί και μ΄έπιασε ανατσίργια

Μετάφραση: Γρατσούνισε το χαρτί και μου ήρθε ανατριχίλα

Αρχική λέξη: Ανατσίργια

Διάλεκτος: Γιαννιώτικα

ειναι μεγαλη μαγαρα

Μετάφραση: μεταφορικα για καποιον που ειναι υπουλος και ``βρωμικος``

Αρχική λέξη: μαγαρσμένο

Διάλεκτος: Βλάχικα Βόνιτσα - Ξηρόμερο

Θα με πάρεις γκαλαγκότσια μέχρι το σπίτι; Κουράστηκα να περπατάω.

Μετάφραση: Θα με πάρεις καβάλα μέχρι το σπίτι

Αρχική λέξη: γκαλαγκότσια

Διάλεκτος: λαρισινα και αλλιωτικα

Τασιά μωρή Τασιά γιατί μας κάκιωσες γιατί είσαι κακιωμένη βαριά βαλαντωμένη γιατί είσαι κακιωμένη Τασιά μου παινεμένη

Μετάφραση: Στίχοι από δημοτικό τραγούδι

Αρχική λέξη: κακιώνου

Διάλεκτος: Τρικαλνά-χουριάτκα

Μπιζέρισα μωρ` μάνα (τρις) μαντίλια να κεντώ ορέ μαντίλια να κεντώ Και θα τα παρατήσω (τρις) να πάω να παντρευτώ

Μετάφραση: Στίχοι από δημοτικό τραγούδι

Αρχική λέξη: μπιζέρισα

Διάλεκτος: Τρικαλνά-χουριάτκα

ΕΠΙΑΕΝ ΤΑ ΠΑΡΑΡΑ

Μετάφραση: ΠΗΡΕ ΤΑ ΒΟΥΝΑ, ΤΑ ΟΡΗ

Αρχική λέξη: παραρά

Διάλεκτος: Κυπριακά

δεν μπορώ να τον κουλιαντιρίζω όλη μέρα

Μετάφραση: δεν μπορώ να ασχολούμαι μαζί του όλη μέρα

Αρχική λέξη: κουλιαντιρίζω

Διάλεκτος: Κυπριακά

για που τόμασις

Μετάφραση: που πάς

Αρχική λέξη: μαλιάρκουδου

Διάλεκτος: Τρικαλνά-χουριάτκα

μαζόθκα σουρό

Μετάφραση: στριμώχτηκα συνήθως οικονομικά

Αρχική λέξη: μαζόθκα

Διάλεκτος: Τρικαλνά-χουριάτκα

μι γκάστρουσις

Μετάφραση: μτφ..... με ενοχλείς

Αρχική λέξη: γκαστρουμένη

Διάλεκτος: Τρικαλνά-χουριάτκα

όρνιου ε όρνιου

Μετάφραση: χαζέ ε χαζέ

Αρχική λέξη: ούρτουν

Διάλεκτος: Τρικαλνά-χουριάτκα

τσιούλου τόχϊ τ αφτί

Μετάφραση: κρυφακούει

Αρχική λέξη: τσιούλου

Διάλεκτος: Τρικαλνά-χουριάτκα

πάει να πλένϊ τα τσιόλια στου πουτάμϊ

Μετάφραση: πηγαίνει στο ποτάμι να πλύνει τα σεντόνια κλπ

Αρχική λέξη: τσιόλια

Διάλεκτος: Τρικαλνά-χουριάτκα

άψτου χάψτου

Μετάφραση: αν και αψητο,φάτο

Αρχική λέξη: χάψτου

Διάλεκτος: Τρικαλνά-χουριάτκα

Έφαε την καπύρα του τζιαι έππεσε που την πολλήν πυρά.

Μετάφραση: Εφαγε την φρυγανιά του και έπεσε να κοιμηθεί από την πολλή ζέστη

Αρχική λέξη: πυρά

Διάλεκτος: Κυπριακά

αρχίντσι του πιχνίδϊ !!!!!! ναι αρχίντσι.

Μετάφραση: το παιχνίδι άρχισε!!! ναι άρχισε.

Αρχική λέξη: αρχίντσι

Διάλεκτος: Τρικαλνά-χουριάτκα

μπανταλωμάρες

Μετάφραση: χαζομάρες

Αρχική λέξη: μπανταλός

Διάλεκτος: Γιαννιώτικα

τι φέρς τρόιρα όλ` τ`ν ώρα

Μετάφραση: τι φέρνεις γύρω ολη την ώρα

Αρχική λέξη: τρόιρα/τρουίρου

Διάλεκτος: Τρικαλνά-χουριάτκα

τσ` άλλοι τσ` έλτσαν-τσ` έλτσαν κι τσ` άλλοι

Μετάφραση: τους άλλους τους έλυσαν-τους έλυσαν και τους άλλους

Αρχική λέξη: τσ` άλλοι

Διάλεκτος: Τρικαλνά-χουριάτκα

ξύσ` τα τσάκια σ`

Μετάφραση: ξύσε τ` αρχ.....α σου

Αρχική λέξη: τσάκια(τα)

Διάλεκτος: Τρικαλνά-χουριάτκα

βρότσις τ` πόρτα

Μετάφραση: χτύπησες την πόρτα

Αρχική λέξη: βρότσις

Διάλεκτος: Τρικαλνά-χουριάτκα

ασι μι σν ησυχίαμ, μη μι αναγρώντς

Μετάφραση: ασε με στην ησυχία μου,μη με ξεσηκώνεις

Αρχική λέξη: αναγρώντς

Διάλεκτος: Τρικαλνά-χουριάτκα

Τα Ελληνικά λεξικά έχουν τη λέξη μουλ(λ)ώνω. Τα επαρχιακά Ελληνικά δεν προφέρουν όλα τα φωνήεντα. Η ιδέα ότι το μλώνω είναι επανομομίτικο είναι ζρλή. Με την ευκαιρία προτείνω τις λέξεις ζρλός και ζρλάθηκα ως λέξεις της Αθηναϊκής διαλέκτου. Σημαίνουν, αντίστοιχα, ζουρλός και ζουρλάθηκα!!

Μετάφραση: Υο παραπάνω κείμενο είναι αυτομεταφραζόμενο!

Αρχική λέξη: μλώνω

Διάλεκτος: Επανομίτικα

γίγκα τσίτσα

Μετάφραση: έγινα μούσκεμα

Αρχική λέξη: τσίτσα

Διάλεκτος: Τρικαλνά-χουριάτκα

του ρίξαμι στου κατσιό

Μετάφραση: ξεκουραζόμαστε

Αρχική λέξη: κατσιό(το)

Διάλεκτος: Τρικαλνά-χουριάτκα

δεν ειναι το σαλιγκαρι ειναι το μυρμιγκι σορυυυ

Μετάφραση: δεν ειναι το σαλιγκαρι ειναι το μυρμιγκι σορυυυ

Αρχική λέξη: μελιτακος

Διάλεκτος: Κρητικά

μι κουψουχώλιασις διάουλι

Μετάφραση: με τρόμαξες

Αρχική λέξη: κουψουχωλιάσκα

Διάλεκτος: Τρικαλνά-χουριάτκα

Aπ οτι βλέπεις τα μισα και απ οτι ακούς τριχάρι

Μετάφραση: Απο οτι βλέπεις να πιστευεις τα μισα και απ οτι ακους τίποτε

Αρχική λέξη: δεσπέτο

Διάλεκτος: Κερκυραϊκά

Εξεζορκιάστηκες και πονιτάρεις!

Μετάφραση: Ξεγυμνώθηκες και θα πουντιάσεις!

Αρχική λέξη: Ξεζορκίστηκα

Διάλεκτος: Λευκαδίτικα

Είναι μονάτος ο πατέρας του!

Μετάφραση: Είναι ολόιδιος με τον πατέρα του

Αρχική λέξη: Μονάτο

Διάλεκτος: Λευκαδίτικα

τουν ξιπλάτσα στου ξύλου

Μετάφραση: τον ξυλοφόρτωσα ,έδειρα

Αρχική λέξη: ξιπλάτσα

Διάλεκτος: Τρικαλνά-χουριάτκα

άφκιμι κι συ τωραϊάς

Μετάφραση: άφησέ με και συ τώρα

Αρχική λέξη: άφκιμι

Διάλεκτος: Τρικαλνά-χουριάτκα

Γκαϊγκανάς

Μετάφραση: Φαγητό με αυγά μάτια μέσα σε γιαούρτι χτυπημένο με σκόρδο, αλάτι και κόκκινο πιπέρι

Αρχική λέξη: τσανάκας

Διάλεκτος: Σερραϊκά

μελιτάκος

Μετάφραση: μυρμίγκι

Αρχική λέξη: μελιτακος

Διάλεκτος: Κρητικά

μη ζγωνς σμα

Μετάφραση: μην πλησιαζεις κοντα

Αρχική λέξη: γάνιασα

Διάλεκτος: Βολιώτικα

ΒΙΤΟΥΛΙΑ

Μετάφραση: ΓΙΔΙΑ ΑΠΟ ΕΝΑ ΕΩΣ ΔΥΟ ΕΤΩΝ

Αρχική λέξη: αγκωνη

Διάλεκτος: Πεντακορφιοτικα

ΑΠΟΠΑΤΟΣ

Μετάφραση: ΑΠΟΧΩΡΗΤΗΡΙΟ

Αρχική λέξη: αγκωνη

Διάλεκτος: Πεντακορφιοτικα

ΔΕΣΗ

Μετάφραση: ΕΝΩΣΗ ΑΥΛΑΚΙΟΥ ΜΕ ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΑΓΩΓΟ ΝΕΡΟΥ

Αρχική λέξη: αγκωνη

Διάλεκτος: Πεντακορφιοτικα

ΖΜΙΔ

Μετάφραση: ΜΙΚΡΟ ΓΟΥΡΟΥΝΟΠΟΥΛΟ

Αρχική λέξη: αγκωνη

Διάλεκτος: Πεντακορφιοτικα

ΚΑΥΚΑΛΟ

Μετάφραση: ΚΡΑΝΙΟ

Αρχική λέξη: αγκωνη

Διάλεκτος: Πεντακορφιοτικα

ΓΟΥΡΝΟΤΣΑΡΧΑ

Μετάφραση: ΥΠΟΔΗΜΑ ΦΤΙΑΓΜΕΝΟ ΑΠΟ ΔΕΡΜΑ ΧΟΙΡΙΝΟΥ

Αρχική λέξη: αγκωνη

Διάλεκτος: Πεντακορφιοτικα

ΚΑΨΑΛΙΑ

Μετάφραση: ΞΥΛΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΑ ΚΑΜΕΝΑ

Αρχική λέξη: αγκωνη

Διάλεκτος: Πεντακορφιοτικα

ΜΑΡΚΑΛΟΣ

Μετάφραση: ΣΥΝΟΥΣΙΑ ΓΙΑ ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗ

Αρχική λέξη: αγκωνη

Διάλεκτος: Πεντακορφιοτικα

ΝΤΡΙΛΙ,

Μετάφραση: ΦΤΗΝΟ ΤΖΙΝ ΥΦΑΣΜΑ.

Αρχική λέξη: αγκωνη

Διάλεκτος: Πεντακορφιοτικα

ΚΟΚΟΣΙΕΣ

Μετάφραση: ΚΑΡΥΔΕΣ

Αρχική λέξη: αγκωνη

Διάλεκτος: Πεντακορφιοτικα

ΞΑΙ

Μετάφραση: ΠΟΣΟΣΤΟ ΜΥΛΩΝΑ

Αρχική λέξη: αγκωνη

Διάλεκτος: Πεντακορφιοτικα

ΤΣΟΚΑΝΙ

Μετάφραση: ΕΙΔΟΣ ΚΟΥΔΟΥΝΙΟΥ

Αρχική λέξη: αγκωνη

Διάλεκτος: Πεντακορφιοτικα

ΠΑΤΑΟΥΔ

Μετάφραση: ΠΟΛΥ ΚΡΥΟ

Αρχική λέξη: αγκωνη

Διάλεκτος: Πεντακορφιοτικα

ΚΑΤΩΙ

Μετάφραση: ΙΣΟΓΕΙΟ ΟΙΚΙΑΣ

Αρχική λέξη: αγκωνη

Διάλεκτος: Πεντακορφιοτικα

ΑΜΠΛΑΣ

Μετάφραση: ΝΕΡΟ [ΠΗΓΗ]ΑΝΑΒΛΗΖΟΝ

Αρχική λέξη: αγκωνη

Διάλεκτος: Πεντακορφιοτικα

ΓΛΙΝΑ

Μετάφραση: ΧΟΙΡΙΝΟ ΛΙΠΟΣ

Αρχική λέξη: αγκωνη

Διάλεκτος: Πεντακορφιοτικα

ΛΕΣΙ

Μετάφραση: ΑΔΥΝΑΤΟ ΖΩΟ

Αρχική λέξη: αγκωνη

Διάλεκτος: Πεντακορφιοτικα

ΠΛΑΛΑΩ

Μετάφραση: ΤΡΕΧΩ

Αρχική λέξη: αγκωνη

Διάλεκτος: Πεντακορφιοτικα

ΠΥΡΟΜΑΔΑ

Μετάφραση: ΦΕΤΕΣ ΨΩΜΙΟΥ ΠΥΡΟΜΕΝΕΣ ΣΤΑ ΚΑΡΒΟΥΝΑ

Αρχική λέξη: αγκωνη

Διάλεκτος: Πεντακορφιοτικα

ΠΛΥΜΑΤΑ

Μετάφραση: ΤΡΟΦΗ ΓΙΑ ΓΟΥΡΟΥΝΙΑ

Αρχική λέξη: αγκωνη

Διάλεκτος: Πεντακορφιοτικα

ΛΑΙΤΣΑ

Μετάφραση: ΕΦΥΓΑ

Αρχική λέξη: αγκωνη

Διάλεκτος: Πεντακορφιοτικα

ΔΟΡΛΑΠ

Μετάφραση: ΚΡΑΣΙ ΞΥΝΙΣΜΕΝΟ

Αρχική λέξη: αγκωνη

Διάλεκτος: Πεντακορφιοτικα

α) «Σκότωνε κουζουλούς πλέρωνε τζερεμέδες» δηλ. β) «Καλόπχιασε το γ-κουζουλό να μάθεις την αλήθεια», γ) «Κουζουλού κι Αγίου μηʼ ν-τάξεις», δ) «Είδʼ ο κουζουλός το μεθυσμένο κι ανεγύρισε», ε) «τον γνωστικό να σέβεσαι το γ-κουζουλό χαιρέτα».

Μετάφραση: α) ανάξιο να ασχοληθείς με τρελούς, β) δείξε αγάπη στον τρελό να μάθεις ότι θέλεις γ) Τρελός και Άγιος θυμούντε το τάμα δ) Ακόμα κι ο τρελός αποφεύγει τον μέθυσο ε) Μην απορρίπτεις τον τρελό.

Αρχική λέξη: κουζουλός

Διάλεκτος: Κρητικά

(Μαντινάδα) Το κάστανο θέλει ρακή και το καρύδι μέλι, και το κοπέλι κοπελιά κι η κοπελιά κοπέλι.

Μετάφραση: Όπως η ρακή πίνεται με κάστανα και το καρύδι τρώγεται με μέλι Έτσι και το αγόρι θέλει κοπελιά αλλά και η κοπελια κοπέλι (αγόρι)

Αρχική λέξη: ρακή η: (ουσ.) γένους θηλικού η ρακή της ρακής.

Διάλεκτος: Κρητικά

λέμε: δεν έχει ομούτι για τίποτα πια ... είναι τουρκικής προέλευσης η λέξη και σημαίνει ΄΄ ελπίδα΄΄

Μετάφραση: δεν έχει ελπίδα για τίποτα πια ...

Αρχική λέξη: ουμούτι

Διάλεκτος: Θρακιώτικα

λέμε : σασιρντισε ... με είδε ξαφνικά μπροστά του από εκεί που δεν το περίμενε και σασιρντισε !!

Μετάφραση: σημαίνει πως τα έχασε , ξαφνιάστηκε τόσο πολύ ...

Αρχική λέξη: σισίρτσε

Διάλεκτος: Θρακιώτικα

Ώφου κι άχι: (στερεότυπη φράση)

Μετάφραση: Το άχι προφέρεται με αστική προφορά το χι και όχι με βαρειά όπως θα περίμενε κάποιος. (φράση) -Ώφου κι άχι και πως δα βαστάξω τσι πόνους πάλι απόψε.

Αρχική λέξη: οφου κι οφου

Διάλεκτος: Κρητικά

και πρίτσιος

Μετάφραση: γηρασμένο κότσι

Αρχική λέξη: πούρτσιους

Διάλεκτος: Θρακιώτικα

έφαγε ψωμί ψιλαχό

Μετάφραση: έφαγε σκέτο ψωμί

Αρχική λέξη: ψιλαχό

Διάλεκτος: Κουμιώτικα

Γανωτής είμαι κυρά μου Ναμ` μ` τ` αγγιό σ` να στο γανώσω κι αν στο πάρα γρατζουνίσω πάρ` τ` αγγιό σ` και φεύγα πίσω

Μετάφραση: ευνόητο και αλληγορικό

Αρχική λέξη: αγγιό

Διάλεκτος: Σαρακατσαναίικα

νέ ζναμ

Μετάφραση: δεν ξέρω

Αρχική λέξη: ζνάμ

Διάλεκτος: Νεσνάμικα

ντόμπαρ άμπερ

Μετάφραση: καλή είδηση

Αρχική λέξη: άμπερ

Διάλεκτος: Νεσνάμικα

γιας σουμ

Μετάφραση: εγώ είμαι

Αρχική λέξη: γιάς

Διάλεκτος: Νεσνάμικα

τόα ε

Μετάφραση: αυτό είναι

Αρχική λέξη: έ

Διάλεκτος: Νεσνάμικα

μάλο ντέτε

Μετάφραση: μικρό παιδί

Αρχική λέξη: μάλο

Διάλεκτος: Νεσνάμικα

τοία σε

Μετάφραση: αυτοί είναι

Αρχική λέξη: σέ

Διάλεκτος: Νεσνάμικα

ντέα σεί;

Μετάφραση: πού είσαι;

Αρχική λέξη: σεί

Διάλεκτος: Νεσνάμικα

νέ σουμ

Μετάφραση: δεν είμαι

Αρχική λέξη: σούμ

Διάλεκτος: Νεσνάμικα

βίε στε

Μετάφραση: εσείς είστε

Αρχική λέξη: στέ

Διάλεκτος: Νεσνάμικα

τάτκο μοι

Μετάφραση: ο πατέρας μου

Αρχική λέξη: τάτκο

Διάλεκτος: Νεσνάμικα

τυ σεί

Μετάφραση: εσύ είσαι

Αρχική λέξη: τύ

Διάλεκτος: Νεσνάμικα

κε γιάειςς κιότεκ

Μετάφραση: θα φας ξύλο

Αρχική λέξη: κιότεκ

Διάλεκτος: Νεσνάμικα

γκόσπο ντα τσσούα

Μετάφραση: Θεός φυλάξοι

Αρχική λέξη: γκόσπο

Διάλεκτος: Νεσνάμικα

μπλιζζέε μπόζζικ

Μετάφραση: έρχονται τα Χριστούγεννα

Αρχική λέξη: μπόζζικ

Διάλεκτος: Νεσνάμικα

μπράτσσετ μοι

Μετάφραση: ο ξάδερφός μου

Αρχική λέξη: μπράτσετ

Διάλεκτος: Νεσνάμικα

το πήρε ο χούχλος

Μετάφραση: άρχισε να βράζει (αναφέρεται σε φαγητό που μαγειρεύεται)

Αρχική λέξη: χούχλος

Διάλεκτος: Θρακιώτικα

σου πρέπει

Μετάφραση: σου ταιριάζει

Αρχική λέξη: πρέπει

Διάλεκτος: Θρακιώτικα

κάφκει η πληγή

Μετάφραση: τσούζει η πληγή

Αρχική λέξη: κάφκει

Διάλεκτος: Κυπριακά

12 τάνγκα να είσαι τζαμέ

Μετάφραση: 12 ακριβώς να ΄σαι εκεί

Αρχική λέξη: τάνγκα

Διάλεκτος: Κυπριακά

τίναξι την γκαριά η Κότσιους

Μετάφραση: πέθανε ο Κώστας

Αρχική λέξη: τνάζου ντ` γκαριά

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

μαράζουσι η Μάρω που τν αφσι η Γιάντς

Μετάφραση: Στεναχωρήθηκε Η Μάρω που χώρισε με τον Γιάννη

Αρχική λέξη: μαράζι

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

βαλάνουσι στου κλάμα

Μετάφραση: λυγώθηκε στο κλάμα

Αρχική λέξη: βαλαντώνω

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

[μεταφορικά] είσι ζούζουλου

Μετάφραση: είσαι καραγκιάζης- είσαι ανόητος

Αρχική λέξη: του ζούζουλου

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

θα σι κλώσου μια παταριάα

Μετάφραση: θα σου ρίξω μα σφαλιάρα

Αρχική λέξη: παταριάα

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

κλώθι τρουίρου-τρουίρου

Μετάφραση: γυρίζει γύρω-γύρω

Αρχική λέξη: κλώθου

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

νταλτσι λύκους στα πράτα

Μετάφραση: όρμηξε ο λύκος στα πρόβατα

Αρχική λέξη: νταλντώ

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

Η Γιάννου έχι γκόμινου

Μετάφραση: Η Ιωάννα έχει φίλο που την γ......

Αρχική λέξη: γκόμινους

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

ΒΟΜΠΙΡΑ ΜΟΥΠΙΕΣ ΤΟ ΑΙΜΑ ΠΙΑ!

Μετάφραση: ΒΑΜΠΙΡ

Αρχική λέξη: Βόμπιρα

Διάλεκτος: Βολιώτικα

η θειά χουιάξει τα πλιά

Μετάφραση: η θεία έδιωξε τα πουλιά με φωνές

Αρχική λέξη: χουιάζου, εγώ

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

μι χούιαξει η μανιά

Μετάφραση: με μάλωσε η γιαγιά

Αρχική λέξη: χουιάζου, εγώ

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

Η Γιάντς είναι προυκουμμένους

Μετάφραση: Ο Γιάννης έχει κάνει προκοπή [περιουσία] ή είναι άξιος νοικοκύρης

Αρχική λέξη: προυκουμμένους

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

Η πίτα δε φουρτούρισει

Μετάφραση: η πίτα δεν έφτασε [τελείωσε γρήγορα]

Αρχική λέξη: φουρτουράει

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

φουκάλα τν αυλή

Μετάφραση: σκούπισε την αυλή

Αρχική λέξη: φουκαλώ,

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

φουκάλτσις τουν δρόμου;

Μετάφραση: σκούπισες τον δρόμο;

Αρχική λέξη: φουκαλώ,

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

λέλι, λέλι μάνα μ`

Μετάφραση: πονάω μάνα μου

Αρχική λέξη: λέλι, λέλι

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

αμόλτσι τα σκλιά

Μετάφραση: άφησε ελεύθερα τα σκυλιά

Αρχική λέξη: αμόλτσα,

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

τουν αμόλτσαν

Μετάφραση: τον άφησαν ελεύθερο

Αρχική λέξη: αμόλτσα,

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

Γιάντσ ο Γκαντρανάρας

Μετάφραση: Γιάννης ο Γκαντρανάρας [ο χαζός]

Αρχική λέξη: γκαντρανάρας

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

του μέτρησα τουν φράχτη. Είναι ικατό ντρασκλιές.

Μετάφραση: Μέτρησα τον φράχτη. έχει μήκος 100 βήματα

Αρχική λέξη: ντασκλιά

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

δεν αντιργιούμι

Μετάφραση: δεν εναντιώνομαι

Αρχική λέξη: αντιργιούμι

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

όρνιου, εε όρνιου.[μεταφορικά]

Μετάφραση: βλάκα, έ βλάκα

Αρχική λέξη: όρνιου.

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

του πουτήρι έγινι λιλίτσια

Μετάφραση: το ποτήρι έσπασε [έγινε κομματάκια]

Αρχική λέξη: λιλίτσια,

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

κακό ντέσιμου

Μετάφραση: κακός μπελάς

Αρχική λέξη: ντέσιμου

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

έπαθε μιγάλου ντέσιμου

Μετάφραση: έπαθε μεγάλη ζημιά

Αρχική λέξη: ντέσιμου

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

του λιμουχνάει

Μετάφραση: Ρίχνει χιόνι και έχει αέρα

Αρχική λέξη: λιμουχνώ

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

τι χαλέβς;

Μετάφραση: τι θέλεις; τι ζητάς;

Αρχική λέξη: χαλέβω

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

πού γκιζιράς;

Μετάφραση: που γυρίζεις;

Αρχική λέξη: γκιζιρώ

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

αυτή ίνι παλιουσκρόφα [μεταφορικά]

Μετάφραση: αυτή είναι παλιογύναικα

Αρχική λέξη: σκρόφα.

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

τσάκου ιένα ζγκρουβάλι τυρί

Μετάφραση: πιάσε ένα κομμάτι τυρί

Αρχική λέξη: ζγκρουβάλι.

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

λάκα τσιόλκα

Μετάφραση: Η πλαγιά κοντά στον Πρίονο

Αρχική λέξη: λάκα

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

στέρφα βελέντζα

Μετάφραση: βελέντζα χωρίς φλόκια

Αρχική λέξη: στέρφα.

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

νηστήσιμη σούπα

Μετάφραση: .

Αρχική λέξη: χουσιάφι

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

τουν γκούρλουσι

Μετάφραση: τον έπνιξε

Αρχική λέξη: γκουρλώνω

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

γκούρλουσι τα μάτια

Μετάφραση: τα μάτια του πετάχτηκαν έξω

Αρχική λέξη: γκουρλώνω

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

γκαλιούρσι τα μάτια

Μετάφραση: γκούρλουσι τα μάτια=άνοιξε τα μάτια=πέταξε τα μάτια έξω

Αρχική λέξη: γκαλουρίζου

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

ξηλαρυγγιάστηκα στου φώναγμα αλλά δεν άκσεις

Μετάφραση: μου βγήκε ο λάρυγγας από τις φωνές αλλά δεν άκουγες

Αρχική λέξη: ξηλαρυγγιάζουμι

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

τσάκου ιένα πουτήριι ρακί

Μετάφραση: πιάσε [δώσε μου] ένα ποτήρι ρακί

Αρχική λέξη: πουτήριι

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

πάμι για μπριάνις

Μετάφραση: πάμε να πιάσουμε μπριάνες, πάμε για ψάρεμα

Αρχική λέξη: μπριάνα

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

μι ξικατίνιασι απ` του πουλύ του βάρους του κούκτσκου

Μετάφραση: με ξεγόφιασε το μικρό από το πολύ βάρος

Αρχική λέξη: ξηκατινιάζουμι

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

στ` ρούγα επιζαν πουλλά κούτσκα

Μετάφραση: στη γειτονιά έπαιζαν πολλά παιδιά

Αρχική λέξη: κούτσκα

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

τουν έφιρι γκαλικότσια

Μετάφραση: τον έφερε στους ώμους του

Αρχική λέξη: γκαλιγκότσια

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

τσιούλτι τα φτιά

Μετάφραση: =τέντωσε τα αυτιά=έδωσε προσοχή

Αρχική λέξη: τσιουλίζου

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

τσιούλτσι τα φτιά

Μετάφραση: αυτή είναι η σωστή φράση

Αρχική λέξη: τσιουλίζου

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

Η Κότσιους ξηστράτσι

Μετάφραση: Ο Κώστας πήρε τον κακό δρόμο

Αρχική λέξη: ξηστράτσι

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

Του μπλάρι ξηστράτσι

Μετάφραση: το μουλάρι έφυγε απο το δρόμο

Αρχική λέξη: ξηστράτσι

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

λύκους μπαρίσιους

Μετάφραση: λύκος της μπάρας. κολοθρεμένος λύκος μετεφ. δυνατός άνδρας

Αρχική λέξη: μπάρα.

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

η δασκάλα μας εβαλι να μάθουμι του μάθμα απόξου κι ανακατουτά

Μετάφραση: η δασκάλα μας έβλε να μάθουμε το μάθημα πολύ καλά.

Αρχική λέξη: απόξου

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

βρέθηκε γκουρλωμένους

Μετάφραση: βρέθηκε κρεμασμένος, απαγχονισμένος

Αρχική λέξη: γκουρλουμένους

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

KUS RUR N DET T TSON N KRIP

Μετάφραση: OPOIOS KATOURAEI STHN THALASSA TO BRISKEI STO ALATI

Αρχική λέξη: TSI VETE

Διάλεκτος: Αρβανίτικα

προσοχή η σωστή ερμηνεία είναι

Μετάφραση: ο λαιμός της στάμνας

Αρχική λέξη: γκουργκούλι

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

μι πάνιασι ου ηλιους

Μετάφραση: με τύφλωσε το φως του ήλιου

Αρχική λέξη: πιανιάσθκα

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

σγκούνσι του κιφάλι

Μετάφραση: κούνησε το κεφάλι

Αρχική λέξη: σγκνώ

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

του κούτσιουκου γραπατσώθκι στν πουδιά τσ μάνας τ.

Μετάφραση: το μικρό αρπάχτηκε [κρατήθηκε] στην ποδιά της μάνας του

Αρχική λέξη: γραπατσώθκα

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

γύφκους μαχαλάς

Μετάφραση: γύφτικος μαχαλάς, η Μικρή Συνοικία της Δεσκάτης

Αρχική λέξη: μαχαλάς.

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

απόλτσι τα σκλιά

Μετάφραση: άφησε ελέυθερα τα σκυλιά

Αρχική λέξη: απόλτσα

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

ξαμουλήθκαν σιακάτ

Μετάφραση: ξεκίνησαν προς τα κάτω

Αρχική λέξη: ξαμουλήθκαν

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

τι τιράς

Μετάφραση: τι κοιτάς

Αρχική λέξη: τιρώ

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

Υπήρχε ένα παιδικό παιχνίδι για να σταματήσουν τα παιδιά να μιλάνε (συνήθως όταν δεν κοιμόταν): όποιους παίξ(ει) κι μουρμουρίξ(ει) πέντι φτσιά σκατά δα φάει κι άλλα πέντι δα κουτσαντήψ(ει)....

Μετάφραση: όποιος παίξει και ψιθυρίσει πέντε βαρέλια σκατά θα φάει κι άλλα πέντε θα πηδήσει... έχανε όποιος μιλούσε και γινόταν ο περίγελως των άλλων...

Αρχική λέξη: φτσί (το)

Διάλεκτος: Πετρωτιώτικα ή Καραμπαϊώτικα

ντ(ι)αϊάκουσι του ξυλ(ι)κό μ` ένα παλούκ(ι) ή σι τέτοιου καχ`ρι ήβρι ντ(ι)αϊάκ(ι) στα πιδιά τ`.

Μετάφραση: στήριξε το οπωροφόρο δέντρο μ` ένα παλούκι ή μέσα σε τέτοια στενοχώρια βρήκε στήριγμα στα παιδιά του

Αρχική λέξη: ντ(ι)αϊάκ(ι) (το)

Διάλεκτος: Πετρωτιώτικα ή Καραμπαϊώτικα

γκουτζιάμ άνδρας

Μετάφραση: σαν άνδρας

Αρχική λέξη: γκουτζιάμ.

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

τρανός. μεταφ.

Μετάφραση: ο πατέρας

Αρχική λέξη: τρανός.

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

θα σι κλώσου μια παταριά

Μετάφραση: θα σου ρίξω μια σφαλίαρα

Αρχική λέξη: κλώθου

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

τι σπερς ή τι σπέρνς

Μετάφραση: τι σπέρνεις;

Αρχική λέξη: σπέρς

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

φεύγα ρα μην αρπάξου κανά κριάκουρου

Μετάφραση: φεύγα ρε μην αρπάξω καμμιά πέτρα

Αρχική λέξη: κριάκουρου

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

μεταφορικά: ίνει δαυλί

Μετάφραση: είναι μεθυσμένος

Αρχική λέξη: δαυλί.

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

τρουβά, έϊ τρουβάαα

Μετάφραση: μεταφορικά: μικέ, έι μικρέ

Αρχική λέξη: τρουβάς.

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

χούχλαξι η τραχανάς

Μετάφραση: έβρασε ο τραχανάς

Αρχική λέξη: χούχλαξι

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

στούπουσι η κώλους του

Μετάφραση: έπαθε δυσκοιλιότητα

Αρχική λέξη: στούπουσι

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

σιαστράψου μια παταριά

Μετάφραση: θα σου ρίξω μαι σφαλιάρα

Αρχική λέξη: σ` αστράψω

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

μάστραψε μια παταριά

Μετάφραση: μου έριξε μια σφαλιάρα

Αρχική λέξη: σ` αστράψω

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

ώι, ώι μάμαμ

Μετάφραση: ώχ, ώχ, μάνα μου

Αρχική λέξη: ώι, ώι

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

ουραία ιν` η νύφ

Μετάφραση: ωραία είναι η νύφη

Αρχική λέξη: ουραία

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

η Κότσιους γάστρουσι τ` Γιάννου

Μετάφραση: Ο Κώστας άφησε έγκυο την Ιωάννα

Αρχική λέξη: γκάστρουσι.

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

πήρει την όλ τν αστρέχα

Μετάφραση: δεν άφησε μέρος το πήρε όλο

Αρχική λέξη: αστρέχα.

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

η αστρέχα ίνει ούλη θκή μας

Μετάφραση: το μέρος που υπάρχει ανάμεσα στα σπίτια μας είναι όλο δικό μας

Αρχική λέξη: αστρέχα.

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

δεν αντρέπιστι

Μετάφραση: δεν ντρέπεστε

Αρχική λέξη: αντρεπουμέστι

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

πάμι στου φούρνου του Τζιουτζιουβάλα

Μετάφραση: Πάμε στον φούρνο του Τζιουτζιουβάλα

Αρχική λέξη: Τζιουτζιουβάλας

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

ντίπ για ντίπ

Μετάφραση: τίποτα ολότελα τίποτα

Αρχική λέξη: ντίπ.

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

ντινικές ξηγάνουτους

Μετάφραση: άνθρωπος χωρίς αξία

Αρχική λέξη: ντινικές

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

κυλτσι ι τέτζηρας κι βρήκι του καπάκι

Μετάφραση: κύλσε ο τέντζερης και βρήκε το καπάκι

Αρχική λέξη: τέντζηρας

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

κλώστουν μια παταριά

Μετάφραση: δώστου μια σφλιάρα

Αρχική λέξη: κλώστουν

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

χτινίζιι καλά

Μετάφραση: η κομμώτρια είναι καλή [χτενίζει καλά]

Αρχική λέξη: χτινίσκαν

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

η Κότσιους βάιτσει

Μετάφραση: ο Κώστας [λόγω γερατιών]λύγισε [στράβωσε, έπαθε κάμψη]

Αρχική λέξη: βάιτσει

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

του σαμάριι βάιτσει

Μετάφραση: λόγου του φορτώματος το σαμάρι γέρνει

Αρχική λέξη: βάιτσει

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

ξάμουσε μόια

Μετάφραση: πλησίασε δειλέ, [ντροπαλέ]

Αρχική λέξη: μόιας

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

τι ζαβώνς τώρα

Μετάφραση: τι χαλάς τη σειρά

Αρχική λέξη: ζάβουσαν

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

τ` αχλάδια είναι ζιούκα

Μετάφραση: τα αχλάδια είναι γινωμένα

Αρχική λέξη: ζιούκα

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

ινι φουλτακιασμένους

Μετάφραση: είναι θυμωμένος

Αρχική λέξη: φουλτάκιασαν

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

τσακώθκαν τα κούτσκα

Μετάφραση: μάλωσαν τα μικρά παιδιά

Αρχική λέξη: τσακώθκαν

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

μπήτσα του φράχτη

Μετάφραση: πέρασα το φράχτη- πήδηξα πάνω απο το φράχτη

Αρχική λέξη: μπήτσα

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

γάνιασι στου κλάμα

Μετάφραση: έσκασε στο κλάμα

Αρχική λέξη: γανιάζου

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

πλάνταξει στου κλάμα

Μετάφραση: έκλαψε πολύ

Αρχική λέξη: πλαντάζου.

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

έζαψει έναν λάκου

Μετάφραση: ήπιε πολύ, μέθυσε

Αρχική λέξη: έζαψει

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

λιβακώθκαν τα στάρια

Μετάφραση: κάηκαν τα στάρια από το λίβα

Αρχική λέξη: λιβακώθκαμι

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

ματσιαλνάει τσ` κουβέντις τ`

Μετάφραση: μασάει τα λόγια του

Αρχική λέξη: ματσιαλνώ

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

στράγκξει ου ουρανός

Μετάφραση: δεν έχει άλλη βροχή να ρίξει

Αρχική λέξη: στράγξει

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

στράγκξει του γάλα στου καρδάριιι

Μετάφραση: στράγγιξε το γάλα στο καρδάρι

Αρχική λέξη: στράγξει

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

τν απουτέτιουσει

Μετάφραση: τη γάμησε

Αρχική λέξη: απουτιουτιόνου

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

πώς χάρκεις

Μετάφραση: πώς περασς

Αρχική λέξη: χαΐρκαμι

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

Διάλε τσ` απολυμάρες σου

Μετάφραση: Ο διάβολος να πάρει τα πεθαμένα σου (η λέξη απολυμάρες προέρχεται απο το αρχαίο απόλλυμι=χάνομαι )

Αρχική λέξη: Απολυμάρες

Διάλεκτος: Κρητικά

μουτσιαλνάει τσ` κουβέντις τσ

Μετάφραση: μασάει τα λόγια του

Αρχική λέξη: μουτσιαλνώ

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

τι μουτσιαλάς;

Μετάφραση: τι τρως;

Αρχική λέξη: μουτσιαλνώ

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

δε δουκήθκα

Μετάφραση: δε θυμήθηκα

Αρχική λέξη: δουκήθκα

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

σάν απκάς κι δεν απκάς πόσα είναι τούτα ιαςςςς;

Μετάφραση: σαν μαντεύεις και δεν μαντεύεις πόσα είναι τα κρυμμένα;

Αρχική λέξη: απικώ

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

μουρήηη Μαρία που ίσι μα;

Μετάφραση: μωρέ Μαρία που είσαι;

Αρχική λέξη: μουρήηη

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

ξηγκαβώθκι να κοιτάει

Μετάφραση: του βγήκαν τα μάτια από το πολύ κοίταγμα

Αρχική λέξη: ξηγκαβώθκι

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

όποιος ζματίσκει στου χυλο φσάει κι του γιαούρτι

Μετάφραση: όποιος κάηκε στο χυλό φυσάει και το γιαούρτι

Αρχική λέξη: ζματάει.

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

κατουρθήκαμι στα γέλια

Μετάφραση: γελάσαμε πολύ

Αρχική λέξη: κατουρθήκαμι

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

θα σι στείλου σναγιατριάδα

Μετάφραση: Θα σε στείλω στην Αγια-Τραιάδα, θα σε σκοτώσω, θα σε θάψω

Αρχική λέξη: Σναγιατριάδα

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

μας απκοίμσει με του παραμύθι τς

Μετάφραση: μας αποκοίμισε με το παραμύθι της

Αρχική λέξη: απκοίμσει

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

μάνα μ`

Μετάφραση: μάνα μου

Αρχική λέξη: μάνα

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

μη φώναξει η μάνα τς

Μετάφραση: με φώναξε η μάνα της

Αρχική λέξη: μάνα

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

η πατέρας τς

Μετάφραση: ο πατέρας της

Αρχική λέξη: πατέρας

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

ου πατέρας ζμ

Μετάφραση: ο πατέρας μου

Αρχική λέξη: πατέρας

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

ου πατέρας ζμ ρα

Μετάφραση: ο πατέρας μου [απάντηση σε άνδρα]

Αρχική λέξη: πατέρας

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

η πατέρας ζμ μα

Μετάφραση: ο πατέρας μου [απάντηση σε γυναίκα]

Αρχική λέξη: πατέρας

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

ίσι ντβάρι[μεταφ]

Μετάφραση: είσαι χαζός

Αρχική λέξη: ντβάρι

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

έχου τρία πιδιά κι ένα κουρίτσι

Μετάφραση: έχω τρία αγόρια και ένα κορίτσι

Αρχική λέξη: πιδιά

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

σκρουμπούλιασι η κρέμα

Μετάφραση: η κρέμα σβόλιασε

Αρχική λέξη: σκρουμπούλιασι

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

δικλαδε με

Μετάφραση: κοιταξε με

Αρχική λέξη: 0

Διάλεκτος: Δαρνάκικα

βίλαξει στου κλάμα

Μετάφραση: έκλεγε πολύ από πόνο

Αρχική λέξη: βιλάζου

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

αη παγαινε μαρη καρπουζανα...

Μετάφραση: αντε φυγε απο εδω τρελη

Αρχική λέξη: Καρπουζανα

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

ο κορυδαλλός

Μετάφραση: ο κορυδαλλός

Αρχική λέξη: κατσιλέρας

Διάλεκτος: Σαρακατσαναίικα

έτρωεταν τς νάνες απ` τα γρέκια

Μετάφραση: τρώγατε τις νάνες απ` τα γρέκια (από το μέρος που κοιμούνταν τα πρόβατα και ήταν συνήθως βρώμικο από κόπρανα)

Αρχική λέξη: νάνα (η)

Διάλεκτος: Σαρακατσαναίικα

σκαπετάω

Μετάφραση: πηγαίνω

Αρχική λέξη: μπαγιάκλα

Διάλεκτος: Αρκαδικά

κάτσε ντούζικα

Μετάφραση: κάτσε καλά

Αρχική λέξη: ντούζικα

Διάλεκτος: Σουφλιώτικα

απού γάει;

Μετάφραση: πού πήγε;

Αρχική λέξη: βαρβαλιάζου

Διάλεκτος: Κουμιώτικα

όχι άλλο

Μετάφραση: μη χειρότερα

Αρχική λέξη: κωλοφωθία

Διάλεκτος: Κουμιώτικα

βαράει ο ντάβανος

Μετάφραση: έχει πολλή ζέστη

Αρχική λέξη: βούσουνας

Διάλεκτος: Κουμιώτικα

Τσούσα

Μετάφραση: Μεταφορά καπιυ καβάλα

Αρχική λέξη: τσονξ

Διάλεκτος: Θρακιώτικα

Τσατσόπιτες ή γκιουζλεμέδες

Μετάφραση: Ζύμη τηγανιτη με γέμιση τυριού

Αρχική λέξη: μελίγγα

Διάλεκτος: Θρακιώτικα

ζάψαμε πάνου

Μετάφραση: συναντηθήκαμε από κοντά

Αρχική λέξη: ζάβγου

Διάλεκτος: Κουμιώτικα

ή Αστόησα

Μετάφραση: μου διεφυγε

Αρχική λέξη: ξαστοχίζω

Διάλεκτος: Βολιώτικα

Καλώς την πουρέκκα μου που ήρτεν !

Μετάφραση: Καλώς την όμορφη κοπέλα που ήρθε

Αρχική λέξη: πουρέκκα

Διάλεκτος: Κυπριακά

σφουγγίζου τσ μίξις

Μετάφραση: σκουπίζω τις μίξες

Αρχική λέξη: σφουγγίζου

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

το `χει αντέτι

Μετάφραση: το έχει συνήθεια

Αρχική λέξη: ασμάς

Διάλεκτος: Κουμιώτικα

κάμνου ίβαλα

Μετάφραση: συμβιβάζομαι, δείχνω ανωτερότητα

Αρχική λέξη: ινάτι

Διάλεκτος: Κουμιώτικα

τον έπιασε μιρμιρία

Μετάφραση: του φταίνε όλα

Αρχική λέξη: μεμέ

Διάλεκτος: Κουμιώτικα

το γάνωσε το χιονι!

Μετάφραση: το `στρωσε το χιόνι!

Αρχική λέξη: γανούδα

Διάλεκτος: Κουμιώτικα

φάγαμε τα σούμαρα

Μετάφραση: φάγαμε τον τόπο

Αρχική λέξη: σύλλογος

Διάλεκτος: Κουμιώτικα

βγήκι όξου σουκαρδάτους

Μετάφραση: βγήκε εξω χωρις μπουφάν

Αρχική λέξη: σουκαρδάτους

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

1. μ` πουτί κι κανα χόβι π΄δεν είχαμι να φάμι! 2. ΄τρία χόβια ν΄έριξι

Μετάφραση: 1. γιατί καμιά φορά που δεν είχαμε να φάμε! 2. τρεις φορές την έριξε

Αρχική λέξη: χόβι

Διάλεκτος: Δεσκατιώτικα

Κορό

Μετάφραση: Τυφλός

Αρχική λέξη: κορορέε

Διάλεκτος: τσιγγάνικα

Πουλάλησα σιαπέρα αλλα η χελώνα ήρθε

Μετάφραση: Έτρεξα πιο πέρα αλλα η χελώνα ήρθε

Αρχική λέξη: Πουλαλάω

Διάλεκτος: Νεμεώτικα

Γω λαχαρντεύου Ρουμέκα

Μετάφραση: Μιλάω Ελληνικά

Αρχική λέξη: λαχαρντεύου

Διάλεκτος: Μαριουπολίτικα

`Εχου ουχτώ πιδία

Μετάφραση: `Εχω οχτώ αγόρια

Αρχική λέξη: πιδἰ

Διάλεκτος: Μαριουπολίτικα

εχου ενα πιδι

Μετάφραση: εχω ενα αγορι

Αρχική λέξη: πιδἰ

Διάλεκτος: Μαριουπολίτικα

Τίς εν ατσεί;

Μετάφραση: Ποιός είναι εκεί

Αρχική λέξη: τίς

Διάλεκτος: Μαριουπολίτικα

κουρμένσσα μάνα μ

Μετάφραση: καημένη μου μάνα

Αρχική λέξη: κουρμένους

Διάλεκτος: Μαριουπολίτικα

Θηγός σχουρέσ τουν

Μετάφραση: ο Θεός να τον συγχωρέσει

Αρχική λέξη: θηγός

Διάλεκτος: Μαριουπολίτικα

Του ζήσμου ήτουν στιβαρό

Μετάφραση: Η ζωή ήταν δύσκολη

Αρχική λέξη: ζήσμου

Διάλεκτος: Μαριουπολίτικα

Οτι σου κατέβει στην κλάβα

Μετάφραση: οτι σου κατέβει κατακέφαλα

Αρχική λέξη: στη κλάβα

Διάλεκτος: Νεμεώτικα

πόσα ξάζ

Μετάφραση: πόσο κοστίζει

Αρχική λέξη: ξάζου

Διάλεκτος: Μαριουπολίτικα

ατός ζεί ντάμα μ

Μετάφραση: αυτός μένει μαζί μου

Αρχική λέξη: ντάμα

Διάλεκτος: Μαριουπολίτικα

αλτσιακσε του σκλι

Μετάφραση: λυσσαξε το σκυλι

Αρχική λέξη: άλτσιαξι

Διάλεκτος: Τρικαλνά-χουριάτκα

Οποιος φυλαει τον οντά , τρωει τον ντορβά.

Μετάφραση: Αυτος που διαχειριζεται και εχει στην ευθυνη του κατι,ειναι και ο πρωτος που θα έποφεληθει και θα δρεψει τους 《καρπους》του

Αρχική λέξη: ντορβάς

Διάλεκτος: Θρακιώτικα

τι συλλογιέσαι σαν το κ`φόγρουνου;

Μετάφραση: Τι κάθεσαι και σκέφτεσαι τόση ώρα δίχως να παίρνεις μια απόφαση;

Αρχική λέξη: κ`φόγρουνου

Διάλεκτος: Χαλκιδικιώτικα

Πιάσ` πεντ-έξι πρασία μι ντ` αλέτιρ

Μετάφραση: Χώρισε πέντε-έξι λωρίδες με το αλέτρι

Αρχική λέξη: πρασί

Διάλεκτος: Καραμανλίδικα

Τα `καμνα σαλάτα.

Μετάφραση: Τα έκανα μαντάρα

Αρχική λέξη: κάμνου

Διάλεκτος: Κουμιώτικα

μό `πρηξταν τα ούκλια

Μετάφραση: μου πρήξατε τα συκώτια

Αρχική λέξη: ούκλια

Διάλεκτος: Σαρακατσαναίικα

``του πάτησα ένα ούμπρα``

Μετάφραση: τον περιγέλασα

Αρχική λέξη: ούμπρα

Διάλεκτος: Αθυριώτικα

τον πήρανε στο ούμπρα

Μετάφραση: αρχίσανε να τον περιγελούν

Αρχική λέξη: ούμπρα

Διάλεκτος: Αθυριώτικα

καπλάντισε το ταρταλίκι

Μετάφραση: μαύρισε ο ουρανός

Αρχική λέξη: καπλαντίζω

Διάλεκτος: Καρατεπελίδικα

κλείσ`τον τσενιές

Μετάφραση: βούλωστο

Αρχική λέξη: τσενιές

Διάλεκτος: Καρατεπελίδικα

ερ. Πότε γεννήθηκε ο θείος Δημητράκης? απ. Στο σεφερμπελίκι

Μετάφραση: δηλαδή γεννήθηκε το 1924 κατά την ανταλλαγή των πληθυσμών.

Αρχική λέξη: σεφερμπελίκι

Διάλεκτος: Καρατεπελίδικα

έπεσα για ύπνο τεσλίμ...

Μετάφραση: έπεσα ψόφιος..

Αρχική λέξη: τεσλίμ

Διάλεκτος: Καρατεπελίδικα

τσαρές γιοκ!

Μετάφραση: δεν υπάρχει λύση

Αρχική λέξη: Τσαρέ

Διάλεκτος: Τρακατρούκικα

άντε πέρασε κι αυτό το γιούνι...

Μετάφραση: πέρασε και αυτό το μεσημέρι (δλδ φάγαμε και σήμερα)

Αρχική λέξη: γιούνι

Διάλεκτος: Καρατεπελίδικα

ΠΗΡΑ ΤΟ ΔΡΟΜΟ ΣΑΠΑΝ

Μετάφραση: ΠΗΡΑ ΤΟ ΔΡΟΜΟ ΠΡΟΣ ΤΑ ΠΑΝΩ

Αρχική λέξη: σαπάν

Διάλεκτος: Καρδιτσιώτικα

Γκιουζω ,, ,εγκιουκσα

Μετάφραση: Ακουμπω πιάνω

Αρχική λέξη: σκαπέτισε

Διάλεκτος: Βλάχικα Βόνιτσα - Ξηρόμερο

Έφραξα το γιούρτι με τσαλιά, να μην μπαίνουν τ'αρνίθια και γκαζγκαλνούν τα κκιά

Μετάφραση: Έφραξα τον μπαχτσέ με αγκάθια για να μην μπαίνουν οι κότες και ανακατεύουν τα κουκιά

Αρχική λέξη: γκαζγκαλνάω

Διάλεκτος: Κοζακίτικα

όποιος τρώει κι εμέν κι δει μαύρα αχάντια να πατεί

Μετάφραση: όποιος τρώει και δεν μου δίνει μαύρα αγκάθια να πατάει

Αρχική λέξη: αχάντια

Διάλεκτος: Ποντιακά

τσούνας κουτάβ

Μετάφραση: σκύλας κουταβι(χρησιμοποιείται σαν βρισιά)

Αρχική λέξη: τσούνα

Διάλεκτος: Ποντιακά

αφσατον να υλάζ

Μετάφραση: άστον να φωνάζει, να τζιρίζει

Αρχική λέξη: υλάζω

Διάλεκτος: Ποντιακά

εζαρόθεν η τσαγκιάς ασο πολλά το γονούσεμα

Μετάφραση: στράβωσε το σαγόνι σου απο τη φλυαρία

Αρχική λέξη: γονουσεμα

Διάλεκτος: Ποντιακά

δέβα κούιξον τον κύρης

Μετάφραση: πήγαινε να φωνάξεις τον πατέρα σου

Αρχική λέξη: κουίζω

Διάλεκτος: Ποντιακά

η χαμελέτε κ΄έλεθεν

Μετάφραση: ο μύλος δεν άλεθε

Αρχική λέξη: χαμελέτε

Διάλεκτος: Ποντιακά

παίρρου κουτρουβάλα

Μετάφραση: κατρακυλώ, αλλά και μεταφορικά για χρόνο: περνά γρήγορα

Αρχική λέξη: κουτρουβάλα

Διάλεκτος: Κουμιώτικα

Εφόρτωσε στο γαϊδουράκι τα καλάθια και πανωκάπουλα έβαλε τον μικρόν του γιό.....

Μετάφραση: Εφόρτωσε στο γαϊδουράκι τα καλάθια και πανωκάπουλα έβαλε τον μικρόν του γιό.....

Αρχική λέξη: καπούλια

Διάλεκτος: Καλαματιανά

Κατσουρτσα του μπιντεκι τοκουψι στο κουσου και γραντιξα να του τσακωσου.

Μετάφραση: Μου ξεφυγε το βουβαλακι,αρχισε να τρεχει καιετρεξα να το πιασω.

Αρχική λέξη: μπιντεκι

Διάλεκτος: Θρακιώτικα

Φάε σκατά να γκώσεις.

Μετάφραση: Φάε σκατά να γκώσεις.

Αρχική λέξη: Γκώστεψα / Έγκωσα

Διάλεκτος: Κερκυραϊκά

Τ' αφ'κι αβερτου

Μετάφραση: Δεν έκανε Δωματια-φραχτες....

Αρχική λέξη: Αβερτου

Διάλεκτος: Βλάχικα Βόνιτσα - Ξηρόμερο

Κ'βάλαγε κι μια βαντακαλιά ρουχα

Μετάφραση: Κουβαλουσε και μιαστοιβα ρουχα

Αρχική λέξη: Βαντακαλιά

Διάλεκτος: Βλάχικα Βόνιτσα - Ξηρόμερο

Αυτό του φαϊ μ΄γιν΄κι βουλιός

Μετάφραση: Αυτό το φαγητό μου έπεσε βαρύ

Αρχική λέξη: Βουλιός

Διάλεκτος: Βλάχικα Βόνιτσα - Ξηρόμερο

Δεν γούρμασι ακομα

Μετάφραση: Δεν ωρίμασε ακόμη

Αρχική λέξη: Γούρμους-Γουρμάζου

Διάλεκτος: Βλάχικα Βόνιτσα - Ξηρόμερο

Ίτανι παταγούδ΄του νιρό κι μι παταγούδιασι

Μετάφραση: Ήταν πολύ κρύο το νερό και με πάγωσε

Αρχική λέξη: Παταγούδ'

Διάλεκτος: Βλάχικα Βόνιτσα - Ξηρόμερο

Ξιντραφιάσ'κα

Μετάφραση: Διαλύθηκα!(Από την πολλή δουλειά)

Αρχική λέξη: Ξεντραφιάζω

Διάλεκτος: Βλάχικα Βόνιτσα - Ξηρόμερο

Οπουπου!Βρουμάει κι ζεχ'νει

Μετάφραση: Πω!Πω.Μυρίζει πάρα πολύ άσχημα!

Αρχική λέξη: Ζέχνω

Διάλεκτος: Βλάχικα Βόνιτσα - Ξηρόμερο

Η παλιουκατιλουμέν¨!Κατέλουνι του σπίτι τ'ς

Μετάφραση: Η παλιοβρωμιάρα!Βρωμαγε το σπίτι της(Ήταν ακαθάριστο!)

Αρχική λέξη: Κατελώνω-Κατελωμένος

Διάλεκτος: Βλάχικα Βόνιτσα - Ξηρόμερο

Μι Λάμπαξις!

Μετάφραση: Με κατατρόμαξες!

Αρχική λέξη: Λάμπαξα!

Διάλεκτος: Βλάχικα Βόνιτσα - Ξηρόμερο

Τέτοιουσ΄του μουρέ κι συρ'του στούν τέτοιουν,...πεστουν ντέ!

Μετάφραση: Φτιάξε το μωρέ και πήγαινέ το στον....πέστον ντε!

Αρχική λέξη: Τιτιώνου -του τετοιου-ου τέτοιους

Διάλεκτος: Βλάχικα Βόνιτσα - Ξηρόμερο

Το ΄φτουσ' η μάνα κ΄ ίρθι κι του πίρι ου ΄φτός ..αει δεν τουν θ'μιουμι!

Μετάφραση: Το "έκανε" η μάνα και ιρθε και το πήρε ο..αυτός άντε δεν τον θυμάμαι

Αρχική λέξη: Έφτουσα- ου ΄φτός

Διάλεκτος: Βλάχικα Βόνιτσα - Ξηρόμερο

Του ζύβ'σα!Ζύβα το κι ΄σύ!

Μετάφραση: Τοέσβυσα!.....Σβύστο και σύ!

Αρχική λέξη: Ζ'βάου

Διάλεκτος: Βλάχικα Βόνιτσα - Ξηρόμερο

Άμπουξ'του!

Μετάφραση: Σπρώξε το!

Αρχική λέξη: Αμπώχνου

Διάλεκτος: Βλάχικα Βόνιτσα - Ξηρόμερο

Αει! Του παλιουκουτ'φό!

Μετάφραση: Άντε τον παλιο-κουτοπόνηρο!

Αρχική λέξη: Κουτ'φός

Διάλεκτος: Βλάχικα Βόνιτσα - Ξηρόμερο

Φουρλαϊδα ..ντιπ-καταντιπ!

Μετάφραση: Επιπόλαιος τελείως!

Αρχική λέξη: Φουρλαϊδα

Διάλεκτος: Βλάχικα Βόνιτσα - Ξηρόμερο

Ντιπ..Καταντίπ!

Μετάφραση: Εντελώς καθόλου!

Αρχική λέξη: Ντιπ!

Διάλεκτος: Βλάχικα Βόνιτσα - Ξηρόμερο

Τ'απίθουσα καταής!

Μετάφραση: Το κούμπησα(άφησα) κατω!

Αρχική λέξη: Απ'θώνου

Διάλεκτος: Βλάχικα Βόνιτσα - Ξηρόμερο

Μπα..ξουθιό΄μ

Μετάφραση:

Μπα να μην μου συμβεί...(να μην "βασκαθώ")

Αρχική λέξη: Ξουθιό 'μ

Διάλεκτος: Βλάχικα Βόνιτσα - Ξηρόμερο

Τι κούναε η χλιβγερή και δεν ξεσκέπαζε να ιδεί;Κούτσουρο είχε για παιδί;;

Μετάφραση: Για μητέρα που δεν το παιδί της δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες της κοινωνίας

Αρχική λέξη: χλιβγερή

Διάλεκτος: Τρικεριώτικα

Αγίρτσα το χέρι μ

Μετάφραση: Στραμπούλιξα το χέρι μου.

Αρχική λέξη: Αγίρτσα

Διάλεκτος: Σκοπελινά Ανατολικής Θράκης

Μαγκάφτουτ

Μετάφραση: Σε αγαπώ

Αρχική λέξη: χαϊνεύω, προφέρεται χαϊνεύου

Διάλεκτος: Πετρωτιώτικα ή Καραμπαϊώτικα

Μεράφτουκε:

Μετάφραση: Πεθαίνω για σένα

Αρχική λέξη: χαϊνεύω, προφέρεται χαϊνεύου

Διάλεκτος: Πετρωτιώτικα ή Καραμπαϊώτικα

σένα Λιάν μιγκογκί:

Μετάφραση: Μου πήρες το μυαλό μου!

Αρχική λέξη: χαϊνεύω, προφέρεται χαϊνεύου

Διάλεκτος: Πετρωτιώτικα ή Καραμπαϊώτικα

τετσουμινταφτούτ:*

Μετάφραση: τετσουμινταφτούτ: Θέλω να σε φιλήσω:*

Αρχική λέξη: χαϊνεύω, προφέρεται χαϊνεύου

Διάλεκτος: Πετρωτιώτικα ή Καραμπαϊώτικα

μπουτ σουκάρ: Είσαι πολύ όμορφη

Μετάφραση:

Είσαι πολύ όμορφη

Αρχική λέξη: χαϊνεύω, προφέρεται χαϊνεύου

Διάλεκτος: Πετρωτιώτικα ή Καραμπαϊώτικα

Ωραία καταντιά έφκιασταν εκεί!

Μετάφραση: Όμορφα βολευτήκατε εκεί!

Αρχική λέξη: καταντιά

Διάλεκτος: Σαρακατσαναίικα

αβερα με μαγκαβας τα αβερα λιεμ μπουτ τσουρντιεμ τε μπρισταραβλα τα ναστι κερντεμ

Μετάφραση: άλλη αγαπουσα και άλλη παντρεφτηκα,πολα περασα να την ξεχασω και δεν μπορεσα να το κανω

Αρχική λέξη: σαν σιουκαρ

Διάλεκτος: Αμαλιαδιώτικα

Κόψτου το το μούτ!

Μετάφραση: Κόψτη του την ελπίδα, την απαίτηση, τη φόρα!

Αρχική λέξη: Μουτ

Διάλεκτος: Καρατεπελίδικα

ντέκα όντε βλτσε σε κάμεν γκο τλτσε

Μετάφραση: όπου πάει το λυκάκι συνεχεια πέτρα το χτυπάει

Αρχική λέξη: βλκ

Διάλεκτος: Νεσνάμικα

σάκας νούνκο πράσε? ίλε ντα γκο πούσταμ ντα πάσε?

Μετάφραση: θέλεις νονε(κουμπάρε)γουρουνόπουλο(να φάς)?ή να το στείλω να βοσκίσει?

Αρχική λέξη: πράσε

Διάλεκτος: Νεσνάμικα

χαβ το βουστα ντα το γκι

Μετάφραση: να σου πιω τα χειλια και την καρδια σου

Αρχική λέξη: σο κερέσα;

Διάλεκτος: τσιγγάνικα

σαρ η νταη

Μετάφραση: οπως η μανα

Αρχική λέξη: σο κερέσα;

Διάλεκτος: τσιγγάνικα

μανγκαφ τε ντικχαφ τουτ

Μετάφραση: θελω να σε δω

Αρχική λέξη: σο κερέσα;

Διάλεκτος: τσιγγάνικα

μο χουγια αλαντομ μα τι θυμηναβ τιποτα τουταρ σο πληγωνεας μαν ντα να σεσα αποτσαραλ

Μετάφραση: τους τροπους μου αλλαξα για να μην θυμαμαι τιποτα απο σενα που με πληγωσες κ εφευγες απο κρυφα...οπως λεει κ ο Πολυζοοοςς!!

Αρχική λέξη: σο κερέσα;

Διάλεκτος: τσιγγάνικα